دریاچه اورمیه که تنها محل زیست آرتیما بود با خشک شدنش این گونه از موجودات در حال انقراض است که خبر ایجاد مرکز پرورش و کوچاندن اجباری این موجودات ارزشمند در استان کرمان در رسانه های منتشر شد.

به گزارش آراز نیوز و به نقل از اؤیرنجی سسی،  نخستین دهکده پرورش آرتمیا در خاورمیانه همزمان با آخرین روز هفته دولت با حضور استاندار کرمان در منطقه نوق شهرستان رفسنجان افتتاح شد.

معاون توسعه آبزی پروری سازمان شیلات ایران در این آیین اظهار کرد: احداث دهکده پرورش آرتمیا کار ملی است و باید در کل کشور این طرح توسعه پیدا کند.

حسین عبدالحی افزود: مرکز پرورش آرتمیا در دریاچه اورمیه به دلیل خشک شدن دریاچه از بین رفته است اما دهکده پرورش آرتمیا رفسنجان اتفاق خوب و نویدی برای صنعت آبزی پروری می باشد.

وی بیان کرد: در آرتمیای وارداتی از خارج کشور ویروس وجود دارد که به صنعت آبزی پروری کشور لطمه وارد می کند.

وی گفت: ایجاد دهکده آرتمیا در رفسنجان و حفاظت از آب های سطح کشور می تواند پتانسیل آبزی پروری و تنوع گونه های مناسب را تقویت کند.

رییس سازمان جهاد کشاورزی استان کرمان هم گفت: حدود ۴۰ میلیارد متر مکعب دریاچه آب شور برای پرورش آرتمیا با اعتبار ۹ میلیارد ریال از صندوق توسعه ملی و ۳۰ میلیارد ریال آورده بخش خصوصی در این دهکده احداث شده است.

عباس سعیدی ادامه داد: این طرح با تامین ۱۰۰ تن از نیاز سالانه کشور، اولین تولید کننده صنعت سیست و بیوماس آرتمیا در خاورمیانه با اشتغالزایی ۲۵ نفر مستقیم و ۵۰ نفر غیر مستقیم است.

مجری طرح دهکده آرتمیا رفسنجان نیز گفت: عملیات اولیه احداث این مجموعه در روستای جوادیه فلاح منطقه نوق رفسنجان در سال ۷۹ به توصیه آیت الله هاشمی رفسنجانی آغاز و تا سال ۸۳ موفق به تولید هشت نوع سیست آرتمیا شد.

امید هاشمی افزود: اما به دلایلی همچون نبود دانش فنی و صنایع بسته بندی، پایین بودن قیمت دلار، نداشتن توجیه اقتصادی و آشنا نبودن مصرف کنندگان طرح تا سال۹۰ با رکود مواجه شد.

وی اظهار کرد: این طرح سال ۹۱ در ۵۷ هکتار به تملک شرکت گوار کویر آریا قرار گرفت.

وی گفت: فاز اول این مجموعه با ظرفیت تولید سه تن سیست خشک آرتمیا، ۲۰ تن بیوماس خشک و پنج تن بیوماس زنده آرتمیا اجرا شده است.

هاشمی افزود: انواع فرآورده های آرتمیا برای مصرف مراکز پرورش و تکثیر میگو، ماهیان زینتی، دریایی و ماهیان خاویاری تولید می شود و همچنین یکی از ویژگی های آرتمیا، تهیه قرص ناباروری است.

وی تصریح کرد: آرتمیا یک موجود بسیار ظریف و با ارزش غذایی بالاست.

آرتمیا چیست؟

آرتمیا سخت پوست فیلتر کننده غیر انتخابی است که کلیه ذرات کمتر از ۵۰ میکرون را تغذیه می کند و در آبهای بسیار شور زندگی می کند و هیچگونه وسیله دفاعی ندارد. در ایران در دریاچه های اورمیه ، مهار لو ، طشک، بختگان و آبگیر های نظیر نوق رفسنجان،کال شور گناباد و حوض سلطان قم وجود دارد.

طبقه بندی آرتمیا

آرتمیا سخت پوستی است که.اولین بار در سال ۱۹۵۸ لینه در آبگیر شور لمینگتون انگلستان آنرا شناسایی و بنام L. Artemia salina نامگذاری نمود.در ادامه تحقیقات دانشمندان گونه های مختلفی از آرتمیا را شناسایی و ثبت نمودند که می توان به آرتمیا ارومیانا،آرتمیا پارتنوجنتیکا، آرتمیا سینیکا، آرتمیا پرسیمیلیس، آرتمیا فرانسیسکانا، آرتمیا مونیکا، آرتمیا تونیسیانا، آرتمیا قزاقستان اشاره نمود.

آرتمیا اورمیه (ارومیانا ) یکی از هفت گونه شناخته شده آرتمیای دو جنسی در جهان است. ارزش غذایی آن در حد مطلوب است و دارای بیش از ۵۲ در صد پروتئین و ۴ درصد چربی است و ترکیب و میزان اسیدهای آمینه و اسید های چرب آن در حدی است که نیاز های آبزیان آبهای شیرین را به طور کامل بر آورده می سازد .

از آن می توان مستقیماً یا پس از منجمدکردن و یا خشک کردن به عنوان یک خوراک پروتئینی مغذی برای پرورش انواع ماهیان ، میگو ها و خرچنگهای آب شیرین استفاده نمود و یا می توان پس ازغنی سازی برای پرورش ماهیان و میگو های آب شور بکار برد . تراکم آرتمیا در دریاچه اورمیه در وضع بسیار خوبی بود و سالانه براحتی می توان صد ها هزار کیلو آرتمیا و تخم مقاوم آن را بدون اینکه به اکوسیستم لطمه ای بخورد از دریاچه اورمیه صید می شد . تخم های مقاوم آرتمیا را می توان پس از صید خالص سازی ، خشک و بسته بندی کرد و جهت مصارف آتی و یا فروش آماده نمود . تخم آرتمیا را در هر زمان که لازم باشد در طی ۲۴ ساعت می توان به لارو تبدیل نمود و به عنوان غذایی زنده در اختیار لارو ماهی و میگو قرار داد .

در ابتدا از این موجود به عنوان غذای ماهیان اکواریومی استفاده می شد ولی بعداً با پی بردن به اهمیت آن در تغذیه لارو تازه تفریخ یافته انواع آبزیان ، کار برد آن در این زمینه به طور جدی مورد توجه قرار گرفت به طوریکه امروزه در صنعت آبزی پروری خصوصاً پرورش میگو به صورت اجتناب ناپذیری با آرتمیا پیوند خورده است و آرتمیا علاوه بر اینکه یک منبع غذایی با ارزش است دارای خصوصیات و ویژگی های فراوانی است که هم برای پرورش دهنده و هم برای آبزیان بی نهایت مهم است .

در این میان دریاچه اورمیه یکی از مهمترین منابع تولید آرتمیا در جهان محسوب می شد چراکه در کشورهایی که بازار آرتمیای جهان در اختیار آنهاست به ازای هر ۱۰۰ هکتار زمین برای پرورش آرتمیا در مزارع پرورش حداقل ۵۰ نفر کار گر ساده ، ۱۰ نفر کارگر آموزش دیده بکار برده شوند . با توجه به سود آوری کلان ، ارز آوری کمک به رشد و اقتصاد بدون اتکاء به نفت، حل معضل بیکاری اهمیت مطالعات انجام شده در این زمینه را گوشزد می نماید.

دریاچه اورمیه بزرگترین منبع آرتمیای جهان

مجوز برداشت آرتمیا از دریاچه ارومیه که به عنوان صادرات، صید می شود به اواخر سال ۱۳۷۸ باز می گردد. بهره برداری اصولی این موجود ارزشمند از دریاچه ارومیه با تامین نیاز داخلی می تواند مانع از خروج ارز برای واردات سیست (تخم) آرتمیا در کشور شود و صادرات آن از طرف شرکتهای بهره بردار میتواند ارزآوری مهمی برای کشور داشته باشد.

همانطور که اشاره شد درآمد صادرات آرتمیا برای کشور بسیار زیاد است چراکه هر کیلو از این آبزی حدود ۸۰ تا ۹۰ دلار در بازار جهانی خریداری می شود و لذا کشورهای زیادی در دنیا به دنبال رشد و پرورش آن هستند. ولی به علت شرایط بسیار خاصی که این آبزی برای تخم ریزی نیاز دارد فقط در محیطهای معدودی رشد می یابد. در این بین دریاچه اورمیه یکی از اصلی ترین منابع آرتمیا در دنیا محسوب می شود.

امروز، با اینکه صید این آبزی ممنوع شده است ولی به دلایلی از جمله برداشت انبوه و غیر علمی در سالهای فوق الذکر، آلودگی زیاد آب دریاچه، شور شدن آب دریاچه به علت کاهش سطح آب و نیز خشک شدن دریاچه زندگی این ماهی به خطر افتاده و احتمال انقراض آن می باشد.

در این بین ساخت و سازهای زیاد در حوزه دریاچه اورمیه از جمله جاده ارتباطی که اخیرا به بهره برداری رسید علت مزیدی شده است که این منبع با ارزش را با خطر مواجه کرده است و این در حالی است که در صورت اتخاذ سیاستهای درست، می توان به منبع درآمد ارزشمندی برای کشور دست یافته و گامی بلند در جهت کاهش وابستگی به نفت برداشت.