لغو سفر ظریف وزیر خارجه ایران به آنکارا، احضار سفیر ترکیه به وزارت خارجه ایران و بسته شدن مرزها نشانه تیرگی مناسبات ایران و ترکیه است. سفر وزیر کشور ایران به ارتفاعات قندیل هم خشم ترکیه را برانگیخت.

رابطه ترکیه و ایران پس از توافق هسته​ای ایران با غرب آنگونه که انتظار می​رفت نه تنها بهبودی نیافت بلکه تیره ​تر شد. این در حالی است که پس از روی کارآمدن حسن روحانی به مقام ریاست جمهوی ایران مقامات هر دو کشور با لحنی آشتی​جویانه و خوش​بینانه از پایان دوران سرد مناسبات و آغاز مرحله‌ای جدید و احتمال افزایش حجم مبادلات تجاری تا ۱۰۰میلیارد دلار خبر داده بودند.

کارشناسان مسائل ایران و ترکیه می​گویند مقام​ها و رسانه​های ایرانی در روزهای گذشته حملات تندی را علیه ترکیه آغاز کردند. به گفته محمد صالح خاتم، روزنامه‌نگار و تحلیل‌گر مسائل ترکیه از شهر استانبول این گونه فعالیت​های ضد ترکیه که از سوی سایت​های دولتی و به ظاهر غیردولتی پیگیری می‌شود، باعث ترکیه ستیزی در ایران شده است.

این کارشناس تاکید می​کند: تیره شدن روابط ایران با ترکیه را می​توان از حجم انبوهی از اخبار دروغین با منشا نامعلوم که اتفاقا در خبرگزاری​های رسمی جمهوری اسلامی علیه ترکیه بازنشر می‌شود، فهمید. این رسانه​ها مثلا از منبعی بی​نام و نشان از سخنان عتاب‌آلود پوتین به سفیر ترکیه می​نویسند و از قول رئیس جمهور روسیه خطاب به اردوغان آورده​ اند با داعش برو به جهنم! درج این خبر در خبرگزاری​های رسمی ایران که غیرواقعی بودن آن مشخص بود نشان از تیره​تر شدن مناسبات ایران و ترکیه است.

خبرگزاری دوغان ترکیه روز دوشنبه (۲ شهریور/ ۲۴ اوت) به سفر عبدالرضا رحمانی فضلی وزیر کشور جمهوری اسلامی ایران به کوهستان قندیل در مرز ایران وعراق اشاره می​کند. این خبرگزاری ضمن انتشار عکس وزیر کشور ایران در میان نیروهای نظامی با لباس نظامی ادعا می​کند که وزیر کشور جمهوری اسلامی ایران که پیش از این ادعای بی​طرفی کرده بود در کمپ اصلی پ ک ک دیدارهایی داشته است. خبرگزاری دوغان عکس منتشر شده را از صفحه اینستاگرام وزیر کشور ایران گرفته و توضیح می​دهد که آقای رحمانی فضلی در ارتفاع سه هزار متری کوهستان قندیل در کنار افراد مسلح که یکی از آنها لباس کردی بر تن داشته دیده می​شود.

برخی از کارشناسان مقیم ترکیه از جمله محمد صالح خاتم به دویچه وله گفتند حضور وزیر کشور در ارتفاعات قندیل خشم مقامات ترکیه را برانگیخته است و اگر وزیر کشور ایران واقعا با افراد پ‌ک‌ک دیدار داشته باشد، عواقب جبران ناپذیری بر روابط ترکیه با ایران خواهد گذاشت.

عبدالرضا رحمانی‌فضلی وزیر کشور ایران در نشست خبری روز دوشنبه (۲ شهریور/ ۲۴ اوت) از نامساعد بودن اوضاع مرزی ترکیه و بسته شدن دو نقطه مرزی ایران و ترکیه هم خبر داده بود.

پیش از این نیز قرار بود محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران سفری یک روزه به آنکارا داشته باشد تا با مقامات ترکیه درباره تحولات اخیر منطقه رایزنی کند. یک روز پیش از انجام این سفر، بخش اول مقاله​ آقای ظریف در روزنامه جمهوریت ترکیه، رسانه مخالف حزب حاکم این کشور، منتشر شد. اما سفر ظریف به آنکارا لغو شد و این روزنامه همزمان با انتشار بخش دوم مقاله وزیر امور خارجه ایران، خبر داد که لغو سفر وزیر امور خارجه ایران به ترکیه به دلیل انتشار مقاله در این روزنامه مخالف اردوغان بوده است.

اما “تودی زمان” روزنامه دیگر مخالف اردوغان در گزارشی ادعا کرد که دلیل اصلی لغو سفر ظریف به ترکیه، انتشار گزارش پرس تی وی شبکه انگلیسی زبان ایران درباره “کمک دختر اردوغان به درمان داعشی‌ها” بوده است. در این گزارش آمده بود که سمیه اردوغان در راستای حمایت ترکیه از داعش، مسئولیت مدیریت واحدهای ارائه‌دهنده خدمات پزشکی به زخمی‌های داعش را بر عهده دارد. تودی زمان می​نویسد این موضوع انگیزه‌ای شد تا اردوغان رئیس‌جمهوری ترکیه برنامه دیدار با محمد‌جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران را لغو کند.

در این میان رضا حاکان تکین سفیر ترکیه در ایران برای کاهش تنش بین دو کشور روز ۲۷ مرداد ( ۱۸ اوت) با آیت‌الله هاشمی ‌رفسنجانی رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام دیدار کرد. ‌رفسنجانی در دیدار با سفیر ترکیه گفت که “خیلی مشهود است که دست‌هایی در کارند تا روابط دو کشور مخدوش شود.

رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام حمله‌های اخیر به کامیون‌ها و خطوط گاز را هشداردهنده توصیف کرد و تاکید کرد: «دراین شرایط بعضی از رسانه‌های افراطی با اغراض نادرست، باعث تحریک احساسات می‌شوند و راه درست مقابله با این توطئه‌ها، رفت‌وآمدهای جدی مسئولان دو کشوراست تا مواظبت کنند که روابط قدیمی و ریشه‌دار ایران و ترکیه مخدوش نشود».

آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی، رقابت ایران و ترکیه در مسائل منطقه‌ای را بی‌دلیل خواند و گفت: «خودسرها نباید سیاست‌های رسمی دو کشور را مخدوش کنند. علاجش آسان است که مسئولان با رفت‌وآمدها و تأکید بر همکاری‌ها، سیاست رسمی دو کشور را تقویت کنند». سفیر ترکیه در پاسخ گفت: «بدبینی‌های متقابل ایران و بعضی از کشورهای منطقه با گفت‌وگو حل می‌شود».

اما دستگاه دیپلماسی ایران مواضع تندتری اتخاذ کرد و سفیر ترکیه در تهران را به دلیل حمله به خودروهای ایرانی در خاک ترکیه به وزارت خارجه احضار کرد.

از سوی دیگر مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه (۲ شهریور/ ۲۴ اوت) در مصاحبه با خبرگزاری رویترز گفت که ایران باید سیاست‌هایش را در قبال سوریه و یمن تغییر دهد و نقش سازنده​ای را در قبال عراق و سوریه ایفا کند.

دیدارها بین مقامات ترکیه و ایران به نازل​ترین سطح خود رسیده و کارشناسان در شرایط کنونی به ویژه با وخیم​تر شدن بحران سوریه امیدی به بهبود مناسبات ایران و ترکیه ندارند و روابط دو کشور روز به روز تیره​تر می​شود.

DW