فرهنگستان زبان و ادب فارسی ایران تعداد ۱۶ هزار واژه یا اصطلاح علمی جدید را “برای استفاده” در اختیار کمیته زبان و اصطلاحات وابسته به حکومت جمهوری تاجیکستان قرار داده است.

غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، روز دوشنبه ۵ مرداد (۲۷ ژوئیه) در سخنرانی در همایش بین المللی “مسایل واژه گزینی و اصطلاحات زبان فارسی- تاجیکی” گفت: “امروز قبل از این جلسه در دیداری که با خانم گوهر شراف زاده رئیس کمیته زبان و اصطلاحات تاجیکستان داشتیم، ۱۶ هزار واژه در رشته های مختلف را برای استفاده در کمیته اصطلاحات تقدیم ایشان کردیم.”

به گفته آقای حداد عادل، یکی از کارهای فرهنگستان زبان و ادب فارسی ایجاد گروهی به نام “گروه واژه گزینی” بوده است که طی بیش از دو دهه گذشته به یافتن معادلهای فارسی برای اصطلاحات بیگانه مشغول است.

در این دوران ادیبانی از تاجیکستان، مانند محمدجان شکوری و عبدالقادر مه نیازف، هم در فرهنگستان زبان و ادب فارسی ایران عضویت داشته اند. همین حالا دادخدا سیم الدینف، کارشناس زبانهای باستانی، از تاجیکستان از اعضای پیوسته این فرهنگستان است. اخیرا صفر عبدالله، ادیب تاجیک مقیم قزاقستان، هم به عضویت فرهنگستان پذیرفته شده است.

آقای حداد عادل در باره دستاوردهای این فرهنگستان گفت: “ما تاکنون توانسته ایم به لطف خدا ۵۰ هزار واژه فارسی جدید برای معادلهای خارجی تصویب کنیم. این لغات معادل به مدت سه سال به نظرخواهی گذاشته می‌شود، به صورت پیشنهادی، و سپس با امضای رئیس جمهور رسمیت پیدا می‌کند. واژه‌های مصوب فرهنگستان را هرساله ما در یک کتاب لغت مستقل منتشر می‌کنیم. تاکنون ۱۲ جلد فرهنگ لغات مصوب فرهنگستان را منتشر کرده‌ایم.”

تحلیلگران می گویند هرچند تلاشهایی برای همگون سازی اصطلاحات در میان کشورهای فارسی زبان صورت می گیرد، اما هم زمان مخالفتهایی با این روند در برخی از این کشورها، بویژه افغانستان و تاجیکستان مشاهده می شود. در هر دو کشور عده ای از مقامات با هر واژه و اصطلاحی که فکر می کنند “از ایران وارد می شود” مخالفند.

در جریان این همایش دادخدا سیم الدینف، دانشمند تاجیک و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی ایران،، پیشنهاد کرد که سه کشور فارسی زبان ایران و افغانستان و تاجیکستان در سطح دولتی یک شورای معتبر علمی واژه گزینی تاسیس کنند.

وی افزود: “اگر ما این کار را انجام ندهیم، در سه کشور به صورت سر خود، اصطلاحات نوین پیدا می شوند که در نتیجه کاری که فرهنگستان می کند، فایده خوبی نمی دهد. زبانی که یک بنیاد مشترک دارد، در آینده باید این بنیاد حفظ شود.”

این نخستین همایش مشترک فرهنگستان زبان و ادب فارسی ایران و کمیته اصطلاحات دولت تاجیکستان بود.

در سال های دهه ۱۹۷۰ حکومت شوروی در تاجیکستان خط سیریلیک روسی را جایگزین خط سنتی فارسی کرد. این خط همچنان خط رسمی تاجیکستان است.

BBC