سرکار خانم ژاله تبریزی ابتدا از شما به خاطر اینکه وقتتان را در اختیار وبسایت خبری و تحلیلی آراز نیوز قرار داده اید بی نهایت سپاسگزاریم.   

سوال – خانم تبریزی شما سالهاست فعالیت حقوق بشری دارید می دانیم که  کشور ایران یکی از اولین امضاءکنندگان منشورجهانی حقوق بشرمی باشد بفرمائید چرا همواره  چه در زمان رژیم گذشته و چه دررژیم فعلی حقوق بشر درایران زیرپا گذاشته شده?

 جواب – منشور جهانی حقوق بشردرسال ۱۹۴۸ درکاخ شایو درپاریس امضاء شده است  کلیه اعضاء اولیه سازمان ملل متحد بغیرازشش کشورمنشورجهانی حقوق بشررا امضاء کرده اند این شش کشورعبارت بودند ازعربستان سعودی ، یمن ، اتحاد شوروی، بلغارستان ، مجارستان ورومانی . عربستان و متحد او یمن باین خاطر منشور را امضاء نکردند که در منشور حقوق بشر،زنان با مردان و مسلمانان با غیرمسلمانان برابرفرض شده اند و اتحاد شوروی و سه متحد اروپای شرقی او هم به این خاطرامضاء نکردند که منشوربا اصول کمونیسم درتضاد است زیرا حق مالکیت درمنشوربرسمیت شناخته شده وکارگروسرمایه دارازنظرحقوقی برابردر نظرگرفته شده اند.

اما امضاء دولت ایران حکایت دیگر دارد.

فریدون هویدا که تا آخرین روزهای حکومت شاه نماینده ایران دریونسکو بود درخاطراتش می نویسد که بعد ازجنگ دوم اوضاع اقتصادی ایران خراب بود و بعلت نداشتن بودجه سفیرایران به پاریس نیامده بود . من در آن زمان درپاریس دانشجو بودم روزی ازطرف نخست وزیر ایران تلگرافی بمن رسید که ازمن خواسته بودند درجلسات تصویب اصول حقوق بشربنمایندگی از طرف دولت ایران شرکت بکنم . من که اصلا نمی دانستم حقوق بشر چیست در جواب تلگراف نوشتم که من در باره موضوع هیچ اطلاعی ندارم و نمی توانم نظر بدهم . جواب آمد که مهم نیست تو درجلسات شرکت بکن هروقت دیدی رای گیری می کنند به خانم ترومن همسر رئیس جمهور آمریکا نگاه کن هرگاه دیدی او دستش را بعلامت تائید بلند کرد توهم دستت را بلند کن .

باین ترتیب من به تقلید ازخانم ترومن به اصول منشور حقوق بشربدون اینکه ازمحتوای آنها چیزی بفهمم رای مثبت دادم و درپایان نیزبنمایندگی ازدولت ایران منشور را امضاء کردم.

فریدون هویدا بنمایندگی از دولت ایران منشور رادرپاریس امضاء کرده بدون اینکه درخود ایران راجع به این امرمهم بحث یا لا اقل اطلاع رسانی شده باشد.ایران این منشور را توسط یک دانشجوی جوان وغیر سیاسی وصرفا برای همراهی با آمریکا  امضاء کرده است و نه از روی اعتقاد واین در حالی بود که حکام ایران هیچ اعتقادی به اصورمندرج درمنشورحقوق بشر نداشتند . قوام السلطنه در آن روزها بدستور شاه مشغول قتل عام ملت آذربایجان و سوزاندن کتابهای ترکی دوره پیشه وری بود.

اینکه چه کسی و درچه شرایطی و به چه دلیلی بنمایندگی از دولت ایران زیر منشور جهانی حقوق بشرامضاء گذاشته است مسئولیت دولت ایران را برای رعایت قوانین مذکورکم نمی کند . عدم التزام به قوانین بین المللی پذیرفته شده توسط دولت ها زیرپا گذاشتن قوانین بین المللی است و نباید گذاشت این قانون شکنی ادامه یابد.

و اما نقض حقوق بشربعد ازانقلاب تابحال توسط جمهوری اسلامی جنبه های اعتقادی و ایدئولوژیک دارد.فراموش نباید کرد که شورش طرفداران خمینی درخرداد سال ۱۳۴۲ و آتش زدن مدارس دخترانه عمدتا بخاطرمخالفت با آزادی زنان بود که جزواصلاحات شاه بوده و خمینی بشدت با آن مخالفت می کرد.با به حکومت رسیدن طرفداران خمینی ، نقض حقوق بشر در جمهوری اسلامی قانونی شده زیرا اگرجوهر اصلی منشورحقوق بشر را برابری همه انسانها بدون در نظر گرفتن جنس ،نژاد ، زبان ، ملیت وموقعیت اجتماعی بدانیم خواهیم دید که درقانون اساسی جمهوری اسلامی دوازده نوع تبعیض علیه برابری انسانها ذکر شده است .از جمله درقانون اساسی جمهوری اسلامی زن با مرد ، روحانی با غیر روحانی ، مسلمان با غیر مسلمان ، شیعه با سنی ، دیندار با بی دین ، موُمن با غیرمُومن …برابر نیستند.

جمهوری اسلامی از روز بقدرت رسیدن خود بدون اینکه امضاء ایران را در رابطه با حقوق بشرپس بگیرد(زیرا این امرعواقب سیاسی زیادی دارد)با علم کردن حقوق بشراسلامی و جمع کردن چند رژیم ارتجاعی حول آن عملا به دشمنی با منشور جهانی حقوق بشر پرداخته است و درداخل کشورنیزدرنقض حقوق بشر روی دست رژیم گذشته بلند شده است نماینده رژیم درسازمان ملل متحدازدست بریدن و سنگسار کردن دفاع می کند. تحریم های بین المللی علیه جمهوری اسلامی بخاطر نقض حقوق بشر نشان دهنده محکوم بودن جمهوری اسلامی است . جمهوری اسلامی رتبه دوم در اعدام انسانها دردنیا را دارد ورتبه اول در خاورمیانه.

س – خانم تبریزی شما مسئول جمعیت حقوق بشرآذربایجان (ارک) هستید لطفا توضیح بدهید فعالیت حقوق بشری را از کی شروع کرده اید وجمعیت ارک چگونه تشکیل شده است؟

 ج – من از دوران دانشجوئی مدافع حقوق زحمتشان و ستمدیدگان بودم بنا بر این دفاع از حقوق بشر جزئی از زندگی سیاسی و اجتماعی من بوده است اما فعالیت حقوق بشری رابصورت تخصصی  ازسال ۲۰۰۹ شروع کرده ام زیرا درآن موقع مسئله دفاع از زندانیان سیاسی و زبان مادری و محیط زیست در آذربایجان به کارتمام وقت ومنظم نیازداشت و من احساس کردم که باید تمام انرژی و امکانات خودرا به این موضوعات اختصاص بدهم.

درسال ۲۰۱۰ جمعیت دفاع از خواسته های دموکراتیک مردم آذربایجان ـ  ارک کولتور- را همراه باچند تن از فعالین حرکت ملی آذربایجان ساکن فرانسه ، در دفاع از تجمعات مردم آذربایجان برای نجات دریاچه ارومیه تاسیس کردیم

ارک یک جمعیت غیر دولتی مستقل است و طبق اساسنامه خود به هیچ حزب و سازمان سیاسی وابسته نیست.

ارک توانست برای نجات دریاچه ارومیه با یونسکو همکاری کند و د ر این رابطه یونسکو اقدامات بسیار ضروری را انجام داد و وارد مذاکرات اولیه در مورد دریاجه که منطقه حفاظت شده یونسکو بود شد گرچه رژیم جمهوری اسلامی نخواست در این مورد اقدام عملی انجام دهد ولی دنیا مطلع شد که یک فاجعه محیط زیستی در حال وقوع است. همین طور ارک در رابطه با زبان مادری، کارهای بسیار با ارزشی با یونسکو انجام داد از اطلس زبانهای در حال از بین رفتن گرفته تا کنفرانسها در مورد دریاجه ارومیه.

س – راجع به ضرورت و اهمیت فعالیت حقوق بشری درحرکت ملی آذربایجان برایمان بگوئید.

ج – اصل دوم منشورجهانی حقوق بشربه« حق تعیین سرنوشت ملت ها بدست خودشان» تاکید دارد.در واقع مبارزه علیه هر گونه ظلم وبی عدالتی ، تبعیض ،آسیمیلاسیون و نسل کشی فرهنگی درکادردفاع ازحقوق بشرقرارمی گیرندازطرف دیگرحکومت مرکزی درایران هیچگونه حق جمعی برای ملل غیرفارس قائل نیست درصورتی که درقوانین بین المللی حقوق جمعی درکنارحقوق فردی برسمیت شناخته شده است .

ازنظرحقوقی هرگونه فعالیت دموکراتیک اگردرچارچوبه قانون خاصی انجام نگیرد، نتیجه بخش نخواهد بود .حال چون حکومت ایران و قوانین ایران حقوق ملی آذربایجانی هارا برسمیت نمی شناسد لذا ما مجبورهستیم حقوق و خواسته های ملی خود مان را با استناد به قوانین بین المللی مطرح بکنیم و منشورحقوق بشراین امکان را بما می دهد تادرمجامع بین المللی ازحقوق ملی خودمان دفاع بکنیم و جامعه جهانی راهم به دفاع از خواسته های خودمان واداربکنیم.

برای اینکه جامعه جهانی و افکارعمومی بین المللی ازخواسته های ما دفاع بکند باید فعالیت حقوق بشری ما ازکانالی انجام بگیرد که امکان تحکم و فشارآوردن برحکومت ایران را داشته باشد که منشور حقوق بشر را امضاء کرده ولی ناقض آن است . این کانال و مجرای مناسب

« شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد» است و ما با همکاری با مسئولین شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد می توانیم به جمهوری اسلامی فشار بیاوریم و او را به پذیرش لا اقل بخشی از خواسته های برحقمان وادار بکنیم. این همان کاری است که جمعیت ارک از پنج سال پیش تا بحال بی وقفه انجام داده است .ما با فعالیت درجنب شورای حقوق بشراز سال ۲۰۱۰ با تشکیل دادن گروه ائتنیک متشکل از فعالین همه ملل غیر فارس درایران فعالیت خودمان را با نهاد غیر دولتی اتریشی سودویند  هم شروع کردیم. درحقیقت ما تا به امروز در دو جبهه فعالیت داشته ایم. میزایران درشورای حقوق بشرسازمان ملل متحد و ان جی او سودویند.

اگر مقدور است لطفا بطور مختصر در مورد سودویند و نحوه کار شما با آنها را توضیح دهید.

سودویند[i] یک نهاد غیر دولتی اطریشی است. که در سال ۱۹۷۹ بنیانگزاری شده است و از سال ۲۰۰۹ دارای مقام مشورتی شورای اقتصادی اجتماعی سازمان ملل متحد می باشد. سودیند در اتریش با همکاری شبکه ای از دفترها و همراهان منطقه ای خود فعالیت می کند. سودویند در سطح محلی، منطقه ای، کشوری و بین المللی، با سازمان ها و موسسات و همچنین با شبکه هایی از نمایندگان جامعه مدنی و شخصیت های مهم سیاسی که در عرصه توسعه بین المللی، آموزش، محیط زیست، فرهنگ و امور اجتماعی فعالیت می کنند، همکاری می کند

ما از امکانات سودویند برای کنفرانسها و اجلاسهای جانبی خودمان استفاده میکنیم . ما در برنامه ریزی ها فعالانه شرکت میکنیم و جلسات جانبی خود را خودمان پیش میبریم . موضوعات سخنرانی شرکت کنندگان اغلب در رابطه با سوژه اصلی انتخاب شده توسط شورای حقوق بشر سازمان ملل برای هراجلاس است مانند نژاد پرستی، تبعیض علیه اقلیت ها ، خشونت علیه زنان، محیط زیست و…

شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد در سال سه نشست دارد مارس، ژوئن و سپتامبر . ما برای هر نشست از دو ماه پیش جلسه تدارکاتی داریم برای برنامه ریزیها که هر هفته تشکیل میشود بنابراین واقعا باید وقت گذاشت علیرغم آنچه دیگران فکر میکنند که ما می رویم و سخنرانی میکنیم نیست این اجلاسها کار زیاد ووقت زیاد می برد.

این نکته بسیار مهم را باید بیاد داشت که فعالیت ما مربوط به امروز نیست ، ما از ۱۵ مین اجلاس شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد شروع بکار کرده ایم و ماه ژوئن ما ۲۹ مین اجلاس را پشت سر گذاشتیم . یعنی ما تا به امروز باسودونید ۱۴ اجلاس را همکاری کرده ایم.  ما بسیار فشرده کار کرده ایم.

ما جلسات بسیار متنوعی از نقض حقوق بشر درمناطق خودمان داشته ایم . البته به هیج وجه فعالیت ما ساده و راحت نبوده است ما در فعالیتهایمان با مشکلات بسیار زیادی روبروبوده ایم ولی با پشتکار واستفاده از تجربه مبارزاتی خودمان در پیش برد مسائل وبالا بردن  کیفیت کارهایمان ، پنج سال است این کارداوطلبانه رابا موفقیت ادامه می دهیم.

با توجه به توضیح بالا ،جمعیت ارک وقتی برای تبلیغ خود نداشته و  انژی خود را نه در تبلیغ برای خود بلکه لابی گری برای شناساندن حقوق آذربایجانی ها بکار گرفته است  شاید بهمین دلیل است که از دید علاقمندان کمی بدور مانده است ولی مهم  کاری است که انجام شده. ارک با امکانات کم تا به امروز توانسته است در طی این پنج سال در رابطه با شناساندن آذربایجان و تقض حقوق بشرتوسط جمهوری اسلامی، در صحنه بین المللی تاثیر بسیار مثبتی داشته باشد . فعالیتهای خستگی ناپذیر ارک در سازمان ملل متحد ، در مجامع بین المللی و سازمانهای غیر دولتی سایر کشورهاموجب شد که ارک رشد سریع بکند و اساسنامه اش را با فعالیتهای خودش تطبیق دهد .

جمعیت ارک اساسنامه خودرا دراوایل سال ۲۰۱۴ ازجمعیت  ارک کولتوربرای دفاع از خواسته های دموکراتیک مردم آذربایجان به جمعیت دفاع از حقوق بشر و خواسته های دموکراتیک آذربایجانی ها تغییرداد ودو باره اساسنامه اش راطبق قانون انجمن هادرفرانسه وسپس درسازمان  ملل متحد به ثبت رساند.

با این ترتیب جمعیت ارک ازسال ۲۰۱۴ درسازمان ملل متحد به عنوان ان جی او ثبیت شده است و با سازمان ملل متحد همکاری دارد. در۵ سال گذشته فعالیتهای جمعیت ارک تماما منطبق بر اصول منشور جهانی حقوق بشر پیش رفته است.

 لطفا در مورد اهداف و فعالیتهای ارک توضیح دهید.

کار ارک فعالیت وشرکت فعال درا جلاسهای جانبی شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد بود که قدم اول در بررسی و باز کردن مسائل آذربایجانیان درمجامع بین المللی بوده است.

داشتن ارتباط مستقیم با سازمانهای حقوق بشری، داشتن ارتباط مستقیم با میز ایران، با گزارشگران ویژه سازمان ملل متحد برای حقوق بشر و همچنین محیط زیست و معرفی زندانیان آذربایجانی برای جوایزحقوق بشری جزء برنامه و اهداف اولیه ارک بوده است.

اما اهداف بلند مدت ارک
دفاع از حقوق ملی و فرهنگی مردم ترک آذربایجان، حق تحصیل به زبان مادری، دفاع از زندانیان سیاسی آذربایجانی، دفاع ازحقوق افراد متعلق به اقلیتهای ملی و مذهبی ، محیط زیست، حقوق زنان و کودکان ، دفاع از ورزش سالم و بدون تبعیض ، دفاع از آزادی عقیده ،آزادی بیان وآزادی تشکیل احزاب وانجمن های دموکراتیک در آذربایجان میباشد.

لطفا اگر ممکن است بعضی از کار های انجام شده را برایمان توضیح بدهید.  

نمی توان همه کارهای پنج ساله یک جمعیت را دریک مصاحبه توضیح داد فقط بطور مختصر  به بعضی ازکارهای انجام شده اشاره می کنم.

رابطه مستقیم با دکتر احمد شهید نماینده سازمان ملل متحد برای ایران در مورد نقض حقوق بشر، ترتیب دادن ملاقاتها ی متعدد با احمد شهید برای آذربایجانی ها بدون در نظر گرفتن عقاید یا وابستگی گروهی آنان، روی موضوعات متعد د مانندخشک شدن دریاچه ارومیه، شکنجه افراد بازداشت شده  تبعیض علیه فوتبالیستهای آذربایجانی ، حقوق زبانی و فرهنگی، بسته شدن انتشارات ، بسته شدن روزنامه ها ی  ترک زبان و زندانی بودن ژوزنالیستها ، راسیسم ، تبعیض ، آسیمیلاسیون و ستم ملی، ترتیب دادن تظاهرات درمقابل سازمان ملل متحد برای دفاع از زندانیان سیاسی و فرهنگی آذربایجانی

تظاهرات درمقابل مقرسازمان ملل متحد برای نجات دریاچه ارومیه و دادن قعطنامه رسمی با تشریفات به سازمان ملل (کمیسر عالی، بان کی مون و گزارشگران ویژه).

 ما در اجلاس های جانبی حقوق بشر برای زبان مادری به دعوت متخصصین شرکت میکنیم و در بیشتر موارد فرصت سخنرانی داریم.

همچنین در رابطه با دفاع از حقوق زلزله زدکان آذربایجانی در سازمان ملل متحد و صلیب سرخ جهانی در اروپا بسیار فعال بودیم ، در یونسکو برای روز جهانی زبان مادری شرکت کردیم.

تهیه گزارش، نوشتن مقالات متعدد، چاپ و نشر مقالات بصورت اینترنتی و نوشتاری

مراجعه به یونسکوو شکایت کتبی به عدم تدریس زبان مادری آذربایجانی ها،

نامه های سرگشاده به دبیرکل سازمان ملل متحد (بان کی مون)در باره مساله ملی درآذربایجان،

تبظیم وتوزیع کتابچه در مورد دریاجه ارومیه،

تنظیم وتوزیع کتابچه در مورد زبان مادری،

تنظیم و توزیع کتابچه درمورد آلودگی محیط زیست آذربایجان (کاوه سودا درمراغه)،

ترجمه گزارشات و مقالات وارسال آنها به مسئولین سازمان ملل متحد،

برنامه های آینده جمعیت ارک درچه زمینه هائی خواهد بود؟

ما برنامه های خودمان را همچنان در رابطه با حقوق ملی ،زبان مادری ،نقض حقوق بشر در آذربایجان ،آزادی زندانیان سیاسی ، در مورد زنان ، کودکان، محیط زیست ، ورزش ملی، توسعه پایدار، حقوق اقلیتهای مذهبی وهمچنین در مورد ملتهای دیگر ادادمه خواهیم داد . ما همکاری خودمان  رابرای پیدا کردن راه حلهای بهتر دردفاع ازحقوق اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی آذربایجان با سازمان ملل متحد  ادامه میدهیم. دراین رابطه نیز مسائلی که موضوع روز در سازمان ملل هستند با گزارشگران ویژه با نوشتن گزارش وبیانیه با آنها همکاری میکنیم .

گسترش فعالیت های حقوق بشری در میان فعالین حرکت ملی نیز دردستورکارارک قرار دارد.

شما بعنوان یک فعال حقوق بشر و مدافع حقوق  زنان ، نقش زنان درحرکت ملی آذربایجان را چگونه ارزیابی می کنید؟

 نقش زنان درهمه جنبشهای آزادی بخش همیشه مهم بوده است وهیچ جنبش و حرکت ملی بدون حضور زنان به نتیجه نرسیده است .زنان  گاهی پیشگام و گاهی پشت صحنه و همه جا بوده اند ما نمونه های بسیاری در این رابطه داریم و هزاران بار از رشادتهای این زنان صحبت کرده ایم که من لزوم تکرار آن را نمی بینم .

زنان در مبارزه زمانی که بخواهند اراده بسیار قوی و پشت کار دارند ولی این زنان باید جایگاه خودشان را در جنبشهای اجتماعی  پیدا کنند. مرد محوربودن تشکیلاتها ، غلیظ بودن سنتهای پدر سالارانه از یکطرف و از طرف دیگر هنوززنان ضرورت کار در تشکیلاتها را در نیافته اند. زنان بدلیل تبعیض های متعدد با عدم اعتماد به نفس روبرو هستند و یا زیاده از حد بخود اعتماد دارند که مانع کار مثبت آنها میشود. امروز ما زنان در ایران تنها بخاطر زن بودن مورد تبعیض واقع نمی شویم ، بلکه بخاطر هویتمان و موقعیت اجتماعی مان نیز مورد تبعیض قرارمی گیریم من مثال راحله زمانی رادر سازمان ملل مطرح کردم که بر او ستم سه گانه رفت او قاتل نبود اما اعدام شد او بخاطر زن بودن ، فقیر بودن و ترک بودن که زبان دادگاه را هم نفهید قربانی شد وکیل هم نداشت. چندین لایه تبعیض بر ما زنان اعمال میشود . بخاطراینکه زن هستیم ، ترک هستیم و ازطرف دیگر ازطر یق سنتها و پدر سالاری که هنوز باقی هستند و باید فرهنگ سازی شود .

من در اینحا قصد ندارم به  همه موضوعات بپردازم فقط به دو نقطه اشاره میکنم که زنان آذربایجانی الزاما در دو جبهه مبارزه می کنند . از یکطرف بخاطر زن بودنشان با قوانین زن ستیز و قرون وسطائی جمهوری اسلامی و برابر حقوقی زنان با مردان و از  طرف دیگر برای هویت خودشان مبارزه می کنند. این دو در رابطه تنگاتنک با هم قرار دارد. هم زنیم وهم ترکیم و ممکن است بعضی از زنان اقلیت مذهبی هم باشند.

من اعتقاد دارم یک زن تورک فعال حقوق زنان نمی تواند نسبت به حرکت ملی آذربایجان بی تفاوت باشد ، یک زن ترک نمی تواند فقط زن باشد و برای تغییر قانون های ضد زن مبارزه کند در حالیکه مسائل اقتصادی، سیاسی، اجتماعی وفرهنگی ، زبان مادری و بالاخر هویت اش هر روز کم رنگ میشود. من تجربه چندین سال مبارزه در این زمنیه را دارم و باز معتقد هستم که یک زن ترک نمی تواند هویت ائتنیکی خودش را فدای هویت جنسیتی اش بکند و همینطور هویت اتنیکی اش نباید مانع مبارزه برای هویت جنسیتی اش شود. من به نقش زنان در  فعال کردن حرکت ملی اعتقاد دارم و امیدوارم که اتفاق بیفتد.

ما باز از شما بخاطر این مصاحبه تشکر و قدردانی مینماییم.

ژاله تبریزی

۲۸  ژوئیه  ۲۰۱۵

[۱] ـ verein südwind entwicklungspolitik