داوود توران: «ایران آذربایجانین گوج‌لو اولماسین‌دان قورخور»
آذربایجان میللی دیرنیش تشکیلاتینین سؤزچوسو، گونئی آذربایجان سوسیال-مده‌نی آراش‌دیرمالاری سایتینین (آبش) رهبری داوود تورانین «خالق جبهه‌سی»نه موصاحیبه‌سی
– داوود بی، روحانینین حاکمیتی دؤنه‌مین‌ده ایران‌دا هان‌سی دییشیک‌لیکلری گؤزله‌مک اولار؟
– ایران‌داکی سیاسی دوزه‌ن و آنا سیاست ختتی پرئزیدئنت طرفین‌دن مویینلشدیریلمدیی اوچون روحانینین سئچیلمه‌سی ایله جدی دییشیک‌لیکلر گؤزله‌مک چتین‌دیر. بورادا اؤلکه‌نین سیاسی ایستراتئژی ختتی ایرانین دینی لیدئری خامینئیی طرفین‌دن تعیین اولونور. پرئزیدئنتلر اونلارا حواله اولونموش معین فونک‌سییالاری ایجرا ائدیرلر. چونکی ایرانین آنایاساسینا گؤره دینی لیدئر بوتون وظیفه‌لرین فؤوقون‌ده‌دیر. آنجاق زننیمجه روحانی دؤنه‌مین‌ده موخالیفلره باسقیلار بیر آز سنگییه بیلر. روحانی اؤز حاکمیتینی مؤتدیل و اومید حاکمیتی کیمی تقدیم ائدیب. اوسته‌لیک آلدیغی سسلرین بیر چوخو ایران حاکمیتی داخیلین‌ده‌کی موخالیف قروپلاردان گلیب. احمدی‌نژاد دؤنه‌مین‌ده حاکمیت ایچری‌سین‌ده موخالیف گوجلره جدی باسقیلار اولموش، اونلارین پارتییالاری باغلانمیش‌دیر. اما بونون خاریجین‌ده ایرانین داخی‌لی و خاریجی سیاستین‌ده جدی دییشیک‌لیکلر گؤزله ميرم. خصوصیله ایرانی بئینلاخالق تضییقلره معروض قویان نووه پروقرامی ایله باغلی قربین قارشی‌سین‌دا تئهرانین گئری آددیم آتماسی مومکون دئییل. چونکی نووه سیاستی بیرباشا خامنئیینین نظارتی آلتین‌دا اینکیشاف ائتدیریلیر. نه روحانی، نه پارلامئنت و نه ده باشقا بیر گوج بونون قارشی‌سینی آلا بیلمز. اما اهمئدینئژاد دؤنه‌مین‌ده اولدوغو کیمی قربه و باشقا اؤلکه‌لره قارشی سرت بیاناتلارین
اولاجاغینی دوشونموره‌م. روحانی اؤزونو یومشاق سیاست‌چی کیمی گؤسترمک ایستییر و چالیشاجاق کی، بؤلگه‌ده‌کی قونشو اؤلکه‌لرله علاقه‌لری ساهمانلاسین. چونکی ایندی ایرانین، ایراقلا ساواشی دؤنه‌مین‌دن بری بؤلگه اؤلکه‌لری ایله موناسیبتلری ان پیس سوییه‌ده‌دیر. روحانی یومشاق مئساژلاری ایله بو وضعیتی نیزام‌لاماق ایسته‌یه‌جک.
– نیه قرب، خصوصیله ده آبش ایران‌دا اینسان حاقلارینین پوزولماسینا گؤز یومور؟
– قربین ایرانلا باغلی هئساباتلاری وار. بونلار ایرانین تئرروریزمی دستکله‌مه‌سی، یاخین شرق‌ده سولهه تهلوکه تؤرتمه‌سی، اینسان حاقلارینین پوزولماسی و نووه پروقرامی ایله باغلی‌دیر. قرب اوچون دیگر مسئله‌لر آرخا پلان‌دادیر. ایران دا بونو یاخشی آنلاییر. ایران بیلیر کی، اگر نووه فعالیتین‌ده گئری آددیم آتارسا، قرب باشقا تضییقلرله ایرانین اوزرینه گله‌جک. قرب ایران‌دا اینسان حاقلارینین گئنیش شکیل‌ده پوزولدوغونو دا گؤزل بیلیر. اینسان حاقلاری ایله باغلی هئساباتلاردا ایران‌دا اینسان حاقلارینین پوزولدوغونا دایر فاکتلار عکسینی تاپیر. حتی قرب ایرانا قارشی بیر نئچه سانک‌سییانی محض اینسان حاقلارینین پوزولماسینا گؤره ایر‌لی سوروب. ایران‌دا اینسان حاقلارینی پوزان ایستروکتورلارین و شخصلرین سیاهی‌سی حاضرلان‌دی، اونلارا قارشی سانک‌سییا تطبیق اولون‌دو. اما بو هئچ زامان هللئدیجی مسئله‌لر سیراسین‌دا اولماییب. چونکی قرب اوچون هر شئی‌دن اؤنجه ایرانین نووه مسئله‌سی وار. ایران و آبش آراسینداکی علاقه‌لر ایسه فرق‌لی‌دیر. آبش ایسته‌سه ایرانا ایراق‌داکی کیمی سیاست تطبیق ائده بیلر، اما بو مسئله‌ده چتین‌لیکله اوزلشر. چونکی ایرانین رئگیون‌دا آز دا اولسا گوجو وار. ایران ایللردیر رئگیون‌دا اؤز مؤقعلرینی مؤهکملندیریر. «هیزبوللاه» بیرباشا ایران‌دان دستک آلیر. ایراق‌دا ایرانین تأثیری آرتیر. آبش ایستر کی، ایرانین بؤلگه‌ده گوجونو آزالت‌سین. اونو تجرید ائتسین و داها سونرا اونا قارشی گوج تطبیق ائتسین.
– ایران-ایسرایل، ایران-ائرمنیستان موناسیبتلری رسمی تئهرانین رئگیون‌داکی سیاستینه نئجه تأثیر گؤستریر؟
– ایرانین ایسرایل و ائرمنیستانلا موناسیبتلری تزادلی بیر موناسیبت‌دیر. ایران ایسرایل ایله موسلمانلارین تورپاقلارینی ایشغال ائتدیی اوچون هر هان‌سی بیر موناسیبت قورماق ایستمیر و اونو قوندارما بیر دؤولت اولاراق گؤرور. اما ائرمنیستانین دا موسلمان بیر اؤلکه‌نین تورپاقلارینی ایشغال ائتمه‌سینه باخمایاراق ایران اونونلا یاخین موناسیبت قورور. ایران ایسرایل ایله دوشمه‌ن‌چی‌لیک ائد‌رک عرب دونیاسین‌دا اؤزونه یئر آلماق ایستییر و ترفدار آختاریر. ائرمنیستان ایله موناسیبتی ایسه اونون میللی منفتلرینه اویغون اولاراق گؤرور. چونکی ائرمنیستان‌دان آذربایجانا قارشی ایستیفاده ائدیر. شوبهه‌سیز ایرانین ائرمنیستان موناسیبتلرین‌ده گونئی آذربایجان مسئله‌سی و آذربایجان جومهوریتینین قربله علاقه‌لری اؤز تأثیرینی گؤستریر. ایران آذربایجان دؤولتینین گوج‌لو اولماسین‌دان قورخور. چونکی آذربایجان دؤولتی گوجلندیکجه گونئی‌لیلرین ماراغی اورا داها آرتیر و اونلار دا اؤز موستقیل‌لیکلری یولون‌دا داها فعال حرکت ائدیرلر. ایران ایسه بونا قارشی علین‌دن گلنی ائدیر. بونا ان اویغون دوشه‌نی ده ائرمنیستان ایله یاخین موناسیبت قورماسی‌دیر. رئگیون‌داکی موسلمانلار دئییرلر کی، ماده‌م ایرانین ایسرایل ایله علاقه‌سی یوخ‌دور، ندن ائرمنیستان ایله بو قدر یاخین‌دیر. بو ایرانین خاریجی سیاستینین ایدئولوگییاسینی سوال آلتینا آلیر. ایران اؤزونو دونیاداکی موسلمانلارین ترفداری و حمایه‌چی‌سی کیمی گؤسترسه ده ائرمنیستان مسئله‌سین‌ده بونون ترسی اولدوغو هر کس اوچون آچیق‌دیر. ایران بونو آچیق شکیل‌ده ثبوت ائدیب کی، آذربایجانین ماراقلارینین قارشی‌سین‌دادیر. آذربایجان گوجلندیکجه ایران ائله حساب ائدیر کی، گوج‌لو بیر قونشو اونا بیر تهدید تشکیل ائدیر. ایران‌دا ۳۰ میلیون‌دان آرتیق گونئی آذربایجان‌لی فاکتورو واردیر. ایران دوشونور کی، آذربایجانین گوجله‌نمه‌سی گونئی‌لیلرین اورا یؤنلمه‌سینه شرایط یاراداجاق‌دیر. اونا گؤره بؤلگه‌ده ضعیف بیر اؤلکه اولان ائرمنیستانا یاردیم ائدیر. ایکینجی بیر سبب ایسه آذربایجانین بئینلخالق قانونلارا صادق قالاراق ایرانلا موناسیبتلرین‌ده دقت‌لی داورانماسی‌دیر. ایرانین ائرمنیستانا یاردیم ائتمه‌سینین بیر باشقا سببی ایسه آذربایجانین خاریجی سیاستی ایله باغلی‌دیر. آذربایجانین آبش و ایسرایل ایله یاخین علاقه‌ده اولماسی ایرانی قورخودور و ایران دا بونا قارشی ائرمنیستانا یاردیم ائدیر. ایران ائرمنیستانا ساده‌جه ایستدیی اوچون یاردیم ائتمیر، داها چوخ آذربایجانا قارشی ائرمنیستانا دستک وئریر. بو، ایرانین خاریجی سیاسی کورسونا قارشی اولسا دا بونو ائدیر. چونکی، ایران بیر موسله‌مان اؤلکه‌نین تورپاقلارینی ایشغال ائد‌ن اجنبی بیر اؤلکه‌یه یاردیم ائدیر. اما سیاست‌ده ایدئولوگییادان داها چوخ ماراقلار اؤن‌م‌لی‌دیر.
– ایرانین آذربایجان‌داکی سفیری دئییب کی، تئهرانین قاراباغ موناقیشه‌سینین حلی ایله باغلی لاییحه‌سی وار. سیز نئجه دوشونورسوز تئهران بو مثلاًین حلین‌ده آذربایجانا کؤمک‌لیک گؤستره بیلرمی؟
– ایرانین، قاراباغ موناقیشه‌سی ایله باغلی مؤوقئیی بل‌لی‌دیر. ایران بو مسئله‌ده صمیمی اولسای‌دی، سون ۲۰ ایلده بیرجه دفعه ائرمنیستانا تضییق گؤسترردی. بیز بونو ایران‌دان گؤرمدیک، عکسینه، ائرمنیستانا هرترف‌لی سیاسی-معنوی، حربی-اقتصادی دستیین شاهی‌دی اولدوق. بو گون همین پروسئس داوام ائدیر. ایران آذربایجانین موستقیللیینی هزم ائده بیلمیر و بونون جدی سببلری وار: آذربایجان گوجلندیکجه، بو عامل گونئی آذربایجانین میللی حرکاتینا تأثیرث گؤستریر. ائرمنیستانا دا اونا گؤره یاردیم ائدیر کی، بو یوللا آذربایجانا تأثیر گؤسترمه‌یه چالیش‌سین. داغ‌لیق قاراباغ موناقیشه‌سی حلینی تاپ‌سا، آذربایجانین دونیادا نفوذو داها دا آرتاجاق. بو ایسه ایرانا هئچ جور صرف ائتمیر. ایران ایستییر قاراباغ مسئله‌سی اؤز حلینی تاپماسین. بئله‌جه ده ایستدیی زامان آذربایجانا قارشی باسقی گؤسترسین. خاتیرلاییرسینیز، ۹۰-جی ایللرده ایران هر ایکی دؤولت رهبرینی تئهرانا چاغیریرکه‌ن شوشا ائرمه‌نیلر طرفین‌دن ایشغال اولونموش‌دور.
– بو گون زنجان آیاغا قالخیب. نئجه فیکیرلشیرسیز بو جانلانما گونئی‌لیلرین ایران‌دا میللی آزادلیق ایستیینی سرعتله‌ن‌دیره بیلرمی؟ بو مرهه‌ده‌له گونئی‌لیلردن نه طلب اولونور؟
– گونئی آذربایجان تورکلری اؤز میللی حاقلارینی الده ائتمک و میللی وارلیقلارینا صاحبله‌نمک یولون‌دا اوزون ایللردیر موجادیله وئریرلر. بو موباریزه ان ائلئمئنتار اینسان حاقلاری اوچون وئریلیر. قارشیلارین‌دا دونیانین ان قددار حاکمیتلرین‌دن بیری‌سینین اولماسینا باخمایاراق یورولمادان موجادیله‌لرینه داوام ائدیرلر. کئچمیش ایللرده ده اولدوغو کیمی اجتماعی آکسییالار گونئی آذربایجانین بیر چوخ شهرینه باش وئریب. اورمییه گؤلونون قورودولماسی ایله باغلی ۲ ایل بون‌دان قاباق اورمییه شهرین‌ده ده کوتلوی اعتراضلار اولدو. هابئله، ۲۰۰۶-جی ایلی مای حرکاتی دا گونئی آذربایجانین بیر چوخ شهرین‌ده گئرچکلش‌دی. ایندی ایسه زنجان‌لیلار آیاغا قالخیب ائکولوگییانین پیسلشمه‌سینه اعتراض ائدیرلر. بونلاری بیر اینقیلاب اولاراق گؤرمک اولماز. اما عینی زامان‌دا بو اعتراضلاردا میللی دویغو واردیر. بوتون شوعارلاردا آذربایجان تورکجه‌سین‌ده میللی ایستکلر دیله گتیریلیر. ایران گونئی آذربایجانین میللی فعاللارینا آمان‌سیز شکیل‌ده باسقی ائدیر. اونلاری حبس ائتدیریر. بوتون فعاللاری نظارت آلتینا آلیر. قانونی و قئیری-قانونی شکیل‌ده هئچ بیر فعالیت ایمکانی تانیمیر. گونئی آذربایجان‌دا ایندی سیاسی گوج اولاراق میللی حرکات واردیر. میللی حرکات گئنیشلندیکجه و توپلومون بوتون طبقه‌لرینه تأثیر ائتدیکجه داها گئنیش میللی حرکاتا شاهید اولا بیلجییک.
– ایران‌دان آبش-دا یاشاییب فعالیت گؤستره‌ن گونئی‌لیلرین اکثریتی تورک اولدوقلارینی گیزلدیرلر. ندن؟
– باخین، ایران‌دا ۱۰۰ ایله یاخین‌دیر کی، آسسیمیلاسیا سیاستی یورودولور. تورکلرین مدنیتی، دیلی، تاریخلری بیر-بیرینی اوز ائد‌ن حاکمیتلر طرفین‌دن اینکار اولونوب. اینسانلار دا ایستر، ایستمز رسمی و گوج‌لو اولان مدنیت‌دن اؤز تأثیرینی آلار. اونلار اؤز وارلیقلارینی، مدنیت، دیل، تاریخ زنگین‌لیکلرینی بیلمدیکلری اوچون اؤز کیم‌لیکلرینی اینکار ائدیرلر و یا گیزلدیرلر. اونلارا «سیز تورک دئییلسینیز، سیز آزرسینیز» دئییلیب ایللرجه. آذریلری ایسه فارسلارین بیر قولو کیمی تقدیم ائدیبلر. اؤز تاریخلرینی اؤیره‌نمک ایمکانلاری اولمادیغی اوچون اونلار دا بو تأثیرین آلتین‌دا «بیز تورک دئیی‌لیک» دئییرلر. ایندی دونیایا اینتئقراسییا گوجلندیکجه گونئی آذربایجان تورکلری دونیا تورکلری ایله تماسا کئچیرلر. تورک دیلینین نه قدر زنگین و تاریخلرینین شان‌لی اولدوقلاری گؤروب ایرانین رسمی سیاستینی ایفشا ائتمه‌یه باشلاییرلار. ۳۰ ایل بون‌دان اؤنجه آمئریکایا گلن گونئی‌لی ایله ایندی گلنلر آراسین‌دا یئرله گؤی قدر فرق وار. یئنی گلنلر میللی موستوی‌ده آمئریکادا اؤز حاقلارینی مدافعه ائدیرلر. من ائله حساب ائدیره‌م کی، بیر نئچه ایل سونرا گونئی آذربایجان تورکلری آمئریکادا و دونیانین بیر چوخ یئرین‌ده داها گوج‌لو بیر شکیل‌ده اؤز میللی ایستکلرینی دیله گتیره‌جکلر.
در همین زمینه
