«مدافعان حرم اهل بیت» یا «مدافعان حرم» به گروهی از اعضای سپاه٬ بسیج٬ نیرو‌های مذهبی حامی آیت‌الله خامنه‌ای و برخی مراجع تقلید شیعه و ۱۵ گروه از شبه‌نظامیان شیعه گفته می‌شود که با عنوان «دفاع» از آرامگاه‌های امامان شیعه و نوادگان آنها در سوریه و عراق مشغول جنگ هستند.

اعضای این گروه شبه‌نظامی که نیروی «قدس» سپاه پاسداران با همکاری حزب‌الله لبنان در آموزش و ساماندهی آنها نقش دارد را ترکیبی از شیعیان ایران٬ افغان‌٬ پاکستان٬ عراق٬ سوریه و لبنان تشکیل داده‌اند.

در ایران از مجموعه‌ای به نام قرارگاه مرکزی «امام حسین» وابسته به سپاه پاسداران که حسین همدانی جانشین آن است به عنوان مهمترین مرکز سازماندهی و هدایت نیرو‌های «مدافعان حرم» نام برده می‌شود.

از قرارگاه مرکزی «امام حسین» اطلاعات چندانی در دست نیست٬ اما به نظر می‌رسد این قرارگاه با هدف هدایت جنگ در سوریه و عراق راه‌اندازی شده باشد.

حسین همدانی فرمانده سابق سپاه تهران٬ شناخته‌شده‌ترین عضو ارشد این قرارگاه است که در دو سال اخیر بارها درباره تحولات سوریه و چگونگی راه‌اندازی واحد‌های «بسیج» و سایر گروه‌های مسلح در این کشور سخنرانی کرده است.

آقای همدانی در سخنرانی‌ها و گفت‌وگو‌های رسانه‌ای خود جزییات زیادی درباره عملکرد ایران در سوریه بیان کرده و گفته در حال حاضر۷۰ هزار جوان «علوی»٬ «سنی» و «شیعی» در سوریه توسط سپاه برای جنگ سازماندهی شده‌اند.

همدانی افزوده این جوانان در قالب ۴۲ گروه و ۱۲۸ گردان در سوریه در حال جنگ بوده و ۱۳۰ هزار بسیجی آموزش‌دیده ایران نیز به منظور جنگ منتظر ورود به سوریه هستند.

محمد اسکندری٬ فرمانده سپاه «ملایر» یکی دیگر از فرماندهان سپاه است که اعلام کرده این سازمان نظامی ۴۲ تیپ و ۱۳۸ گردان مجهز را برای جنگ با مخالفان بشار اسد در داخل خاک سوریه آماده کرده است.

محمد‌علی جعفری٬ فرمانده کل سپاه پاسداران، نیز تعداد نیروی‌های مبارز در عراق و سوریه را در مجموعه ۲۰۰ هزار نفر اعلام کرده که در قالب نیرو‌های «مسلح مردمی» مشغول جنگ هستند. همه این نیرو‌ها در قالب سپاه بین‌المللی «مدافعان حرم» در سوریه و عراق می‌جنگند.

سپاه بین‌المللی «مدافعان حرم»

«مدافعان حرم» با عضوت غیررسمی نیرو‌های «قدس» سپاه پاسداران و دست‌کم ۱۵ گروه نظامی مشهور تشکیل شده که در حال حاضر در سوریه و عراق در حال جنگ با گروه «داعش» هستند.

هسته اولیه گروه «مدافعان حرم» را آن‌طور که رسانه‌های ایران گزارش کرده‌اند گردان «ابوالفضل العباس» به رهبری فردی به نام «عبدالامیر الربیعی» تشکیل داده است.

اعضای گردان «ابوالفضل العباس» که در شهر نجف و با فتوای «شیخ قاسم الطائی» یکی از علمای شیعه عراق در سال ۲۰۰۵ میلادی پایه‌گذاری شده٬ شامل «گردان‌های حز‌ب‌الله» شیعه و برخی دیگر از نیرو‌های شبه‌نظامی شیعی این کشور هستند که سابقه فعالیت بعضی از آنها به دوران صدام حسین می‌رسد.

گردان «ابوالفضل العباس» یکی از نخستین گروه‌های شیعه عراقی بود که با آغاز درگیری‌ها در سوریه راهی این کشور شد و در اول فوریه ۲۰۱۳ میلادی رهبری چندین گروه دیگر جنگجویان شیعی در سوریه را برعهده گرفت و با انتشار بیانیه‌ای رسمی اعلام موجودیت کرد.

در این بیانیه به تشکیل گروهی جدید و بین‌المللی با همین نام اشاره شده که هدف آن «ایمان به اسلام و مقاومت در برابر گروه‌های تکفیری» اعلام شده بود. مهمترین گروه‌هایی که در حال حاضر در سوریه و عراق مشغول جنگ با گروه «داعش» هستند را نیرو‌های زیر تشکیل می‌دهند:

۱- نیروی «قدس» سپاه پاسداران:

از این نیرو بعد از نیرو‌ی زمینی٬ هوایی٬ دریایی و بسیج به عنوان پنجمین نیروی سپاه پاسداران نام برده می‌شود که ماموریت‌های «برون‌مرزی» این نهاد را برعهده دارد. نیروی «قدس» در جریان جنگ ایران و عراق راه‌اندازی شد و هدف آن انجام ماموریت‌های شناسایی و نظامی در خاک عراق بود.

پس از آغاز ناآرامی‌ها در سوریه در سال ۲۰۱۱ دور جدیدی از ماموریت‌های نیروی «قدس» سپاه در منطقه به خصوص سوریه آغاز شد٬ ضمن این که این ماموریت با حمله گروه «داعش» به عراق٬ گسترده‌تر از قبل نیز شده است.

نیروی «قدس» سپاه پس از دستگیری و آزادی چندین فرمانده ارشد خود در ماه‌های نخستین درگیری سوریه٬ به آرامی رویکردش در اعزام نیرو را تغییر داد و به حزب‌الله لبنان در زمینه اعزام٬ آموزش و سازماندهی این نیرو‌ها نقش بیشتری داد.

در این تغییر رویکرد٬ فرماندهان این نیرو تصمیم به راه‌اندازی «ستاد مردمی مدافعان حرم» در ایران گرفتند تا از این طریق بتوانند نیرو‌های داوطلب جنگ در سوریه را سازماندهی و به این کشور اعزام کنند.

این ستاد تاکنون بیش از ۱۰ تجمع با عنوان «مدافعان حرم» در تهران و تجمعات فراوان دیگری در سایر شهر‌های ایران به منظور تشویق جوانان مذهبی برای پیوستن به جنگ سوریه برگزار کرده است.

مسئولیت برگزاری این تجمع را هیاتی در تهران به نام «هیات‌الرضا» برعهده دارد که مداح آن یعنی عبدالرضا هلالی یکی از کارمندان سپاه تهران است.

این ستاد طی سه سال گذشته توانسته ده‌ها تن از جوانان مذهبی فعال در مساجد٬ حسینیه‌ها٬ پایگاه‌های بسیج و حتی برخی اعضای سپاه شهر‌ستان‌ها را از ایران برای جنگ به سوریه اعزام کند.

پیکر ده‌ها تن از اعضای این گروه تاکنون در شهر‌های مختلف ایران تشییع و به خاک سپرده شده و از تعداد دقیق این کشته‌ها اطلاع دقیقی در دست نیست.

سپاه پاسداران با وجود تشدید درگیری‌ها در سوریه و عراق و حضور رسمی قاسم سلیمانی در میادین جنگی عراق٬ همچنان از طریق گروه «مدافعان حرم» اقدام به اعزام نیرو به این دو کشور می‌کند تا هزینه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی دخالت‌های خود در امور داخلی برخی کشور‌های منطقه را کاهش دهد.

۲- حزب‌الله لبنان

حزب‌الله لبنان شناخت‌شده‌ترین گروه در جنگ شیعیان با گروه «داعش» در سوریه و عراق است که حسن نصر‌‌الله٬ دبیرکل آن بارها حضور نظامی نیرو‌های این گروه در سوریه را تاییدکرده است.

حزب‌الله لبنان از اواخر سال ۲۰۱۲ در درگیری‌های سوریه مشارکت داشته و شمار کشته‌های آن تا بیش از ۲۵۰ نفر اعلام شده است.

این گروه به عنوان مهمترین مرجع آموزش و طراح جنگ شهری در عراق و سوریه محسوب می‌شود که به خواست ایران وارد درگیری‌ها در این دو کشور شده است. بسیاری از شبه‌نظامیان شیعی در این دو کشور از سوی فرماندهان زبده حزب‌الله لبنان آموزش داده می‌شوند.

علت واگذاری این ماموریت به حزب‌الله لبنان از سوی نیروی «قدس» سپاه٬ تجربه بالای این گروه در جنگ چندین ساله با اسرائیل است؛ سال‌ها جنگ شهری و منطقه‌ای٬ فرماندهان این نیرو در جنگ شهری را زبده کرده است.

«حز‌ب‌الله لبنان» با الهام گرفتن از الگوی همکاری خود با نیروی «قدس» سپاه٬ دست‌کم از دو گروه «کتائب حزب‌الله» و «عصائب اهل الحق» در عراق برای تعلیم و تجهیز چند گروه شبه‌نظامی شیعی دیگر استفاده می‌کند. بسیاری از نیرو‌های این گروه در حال حاضر در مناطقی از سوریه و عراق با گروه «داعش» مشغول جنگ هستند.

در سایت رسمی آیت‌الله خامنه‌ای صفحه ویژه‌ای به نام «مقاومت» راه‌اندازی شده که محتوای بسیاری از آن مربوط به حسن نصر‌الله٬ فعالیت‌های حزب‌الله لبنان و سخنان رهبر جمهوری اسلامی درباره تحولات این مناطق است.

در این صفحه نقشه‌ای وجود دارد که کشور‌های ایران٬ بحرین٬ سوریه٬ عراق٬ یمن٬ لبنان٬ پاکستان٬ میانمار٬ هندوستان٬ فلسطین٬ مصر٬ لیبی و تونس را با رنگ‌های متفاوتی ترسیم کرده و این کشور‌ها را محور «مقاومت اسلامی» معرفی کرده است.

مدیریت اصلی اجرای این پروژه آن‌طور که سردارعلی شادمانی٬ معاون عملیات ستاد کل نیروهای مسلح اعلام کرده از سوی آیت‌الله خامنه‌ای به سپاه پاسداران واگذار شده است.

این نقشه نشانه‌ دقیق و روشنی از سیاست‌های جمهوری اسلامی برای گسترش نفوذ خود در این کشور‌ها است که در حال حاضر با عاملیت حزب‌الله لبنان دنبال می‌شود.

در این سیاست٬ حزب‌الله لبنان ماموریت یافته در کشور‌های مذکور اقدام به راه‌اندازی «هسته‌‌های مقاومت» به نام «حزب‌الله» کند.

حزب‌الله لبنان براساس این نقشه و با همکاری نیروی «قدس» سپاه پاسداران تاکنون توانسته در سوریه٬ عراق٬ پاکستان٬ یمن٬ فلسطین و تونس اقدام به راه‌اندازی تشکیلات «حزب‌الله» کند.

حزب‌الله لبنان در سال‌های اخیر همسو با جمهوری اسلامی درباره تحولات داخلی این کشور‌ها موضع‌گیری روشنی داشته و از تخولات این کشور‌ها همسو با منافع ایران دفاع کرده است.

۳- حزب‌الله سوریه

حزب‌الله سوریه شاخه دوم حزب‌الله لبنان در کشور سوریه است که حسین همدانی٬ جانشین قرار‌گاه مرکزی «امام حسین» تشکیل این مجموعه از سوی جمهوری اسلامی را تایید کرده است.

این گروه شامل جنگجویان حامی بشار اسد در سوریه است و به صورت محدود به ارتش این کشور در پیکار با مخالفان اسد کمک می‌کند. حزب‌الله سوریه در آوریل ۲۰۱۴ میلادی ضمن اعلام کشته شدن هشت تن از اعضای خود با صدور بیانیه‌‌ای اعلام موجودیت کرد. طبق گزارش‌ها اعضای حزب‌الله از شیعیان ۱۲ امامی سوریه تشکیل شده‌ و آموزش آنها بر عهده فرماندهان حزب‌الله لبنان و سپاه پاسداران است.

تعداد نیروهای این گروه ۱۵ هزار نفر برآورد می‌شود و اعضای آن در فیلمی که منتشر شده٬ اعلام کرده‌اند راه روح‌الله خمینی را ادامه خواهند داد و به دفاع از آرامگاه «حضرت زینب» خواهند پرداخت.

۴- سپاه «بدر»

سپاه «بدر» مشهورترین عضو «مدافعان حرم» در عراق است که رابطه بسیار نزدیکی با جمهوری اسلامی و سپاه پاسداران در ایران دارد. این سپاه جزء ۴۲ گروه شبه‌نظامی فعال در عراق است که به همراه ۲۸ گروه شبه‌نظامی دیگر «مستقیما مورد حمایت ایران» قرار دارند.

سپاه «بدر» شاخه نظامی مجلس اعلای اسلامی عراق بوده که در سال ۱۹۸۰ میلادی توسط محمدباقر حکیم رئیس وقت این تشکل سیاسی – نظامی و با عضویت گروهی از اسرا و پناهندگان عراقی در ایران تاسیس شد.

اعضای این سپاه خود را از فداییان روح‌الله خمینی٬ بنیانگذار جمهوری اسلامی، می‌دانند و در زمان صدام حسین٬ مبارزه با رژیم وی را «جهاد فی‌سبیل‌الله» عنوان می‌کردند.

فرماندهی سپاه «بدر» را در حال حاضر هادی عامری بر عهده دارد که پیشتر نماینده مجلس و وزیر حمل و نقل دولت عراق بوده و شخصیت مهمی در «بسیج مردمی» عراق علیه گروه «داعش» است.

هادی عامری ارتباط بسیار نزدیکی با قاسم سلیمانی٬ فرمانده نیروی «قدس» سپاه دارد و تاکنون تصاویر متعددی از این دو فرمانده نظامی در عراق منتشر شده است.

پنجم نوامبر سال ۲۰۱۴ نیز تصویری از عامری و سلیمانی در خانه رهبرجمهوری اسلامی منتشر شد که در آن زمان بازتاب‌های فراوانی به همراه داشت و نشانه نزدیکی این فرمانده سپاه عراق به رهبر جمهوری اسلامی بود.

این سپاه چندی پیش ویدیویی در تعریف و تمجید از آیت‌الله خامنه‌ای ساخته و پخش کرده است.

مقر کنونی این سپاه در عراق٬ پادگان «اشرف» مقر سابق اعضای سازمان مجاهدین خلق ایران است که در جولای سال ۲۰۱۴ در اختیار این سازمان نظامی قرار گرفت.

سازمان مجاهدین خلق ایران یکی از گروه‌های مخالف جمهوری اسلامی به شمار می‌رود که تشکیلات نظامی نیز دارد؛ مقر نظامی این سازمان در عراق و مقر سیاسی آن در پاریس است.

۵- گردان «ابوالفضل‌العباس» یا «لواء ابوالفضل العباس»

گردان «لواء ابوالفضل العباس» که متشکل از چند گروه نظامی شیعی عراقی است٬ به طور رسمی در اول فوریه سال ۲۰۱۳ با هدف حفاظت از آرامگاه حضرت زینب٬ دختر امام اول شیعیان در سوریه اعلام موجودیت کرد.

اعضای این گردان را علاوه بر گروه «الیوم الموعود» وابسته به «جریان صدر» به رهبری «مقتدى الصدر» و گروه «عصائب أهل الحق» به رهبری «شیخ قیس الخزعلی» وابسته به «جیش المهدی»٬ گروهی از اعضای حزب‌الله لبنان و اتباع عراقی ساکن دمشق تشکیل می‌دهند.

تاکنون چندین فیلم از گردان‌ «ابوالفضل العباس» در سایت‌های مختلف اینترنتی پخش شده که در یکی از آن‌ها اعضای این گردان تاکید می‌کنند تنها با هدف دفاع از آرامگاه «حضرت زینب» وارد دمشق شده‌اند.

برخی اعضای این گردان پس از حمله گروه «داعش» به خاک عراق به جمع سایر شیعیانی پیوسته‌اند که با هدف مقابله با گروه «داعش» در این کشور سلاح به دست گرفته‌اند.

«علاء الکعبی»٬ مسئول نظامی گردان «ابوالفضل العباس» تعداد نیرو‌های فعلی این گردان در خاک عراق را ۵۰۰ نفر اعلام کرده است.

برخی خبرگزاری‌‌های رسمی در ایران تشکیل این گردان در سوریه را اقدامی از سوی حزب‌الله لبنان و شخص حسن نصر‌الله اعلام کرده‌اند.

فرماندهی این گردان را فردی به نام حسین ابوعجیب از شیعیان عراقی ساکن سوریه برعهده دارد که دارای ارتباط نزدیکی با نیروی «قدس» سپاه پاسداران است.

۶- گردان «فاطمیون»

گردان «فاطمیون» یکی دیگر از گروه جنگجویان شیعه حاضر در سوریه است که بسیاری اعضای آن را شماری از افغان‌های مقیم ایران تشکیل می‌دهند؛ آنها پس از جذب٬ آموزش و سازماندهی در پادگان‌های سپاه به این کشور اعزام می‌شوند.

این گردان آن‌طور که رسانه‌های ایران اعلام کرده‌اند ابتدا از سوی ۱۷ نفر از افغان‌های شیعه مقیم دمشق تشکیل شد و پس از گسترده شدن جنگ در سوریه٬ به یک گردان نظامی تبدیل شد.

براساس برخی گزارش‌ها در حال حاضر بیش از دو هزار و ۵۰۰ عضو این گردان که از شیعیان افغان مقیم کابل٬ ایران و سوریه هستند در مناطق مختلفی از خاک سوریه به جنگ مشغولند.

این گزارش‌ها تعداد افغان‌های کشته شده عضو این گردان در درگیری‌های سوریه را حدود ۲۰۰ نفر اعلام کرده‌اند.

پیکر تعداد قابل توجهی از اعضای کشته شده این گردان در دو سال گذشته در شهر‌های مختلف ایران به خصوص قم و مشهد تشییع و به خاک سپرده شده است. افغان‌های شیعه مهاجر بسیاری سال‌هاست که در دو شهر مذهبی قم و مشهد زندگی می‌کنند.

بسیاری از اعضای گردان «فاطمیون» ساکن این دو شهر بوده و کار سازماندهی و اعزام آنها را سپاه‌ استانی قم و خراسان رضوی برعهده دارند.

فرماندهی اصلی این گردان را فردی به نام علیرضا توسلی معروف به «ابوحامد» برعهده داشت که ۲۸ فوریه سال ۲۰۱۵ در «درعا»ی سوریه کشته و پیکر وی چند روز بعد در مشهد به خاک سپرده شد.

پس از مرگ توسلی که گزارش شده در جنگ ایران و عراق نیز حضور داشته است٬ تصاویر قابل توجهی از وی با قاسم سلیمانی منتشر شد.

در شبکه‌های تلویزیونی ایران چندین فیلم‌ از گردان «فاطمیون» و اعضای کشته شده آن تهیه و پخش شده است.

۷- گردان «زینبیون»

گردان نوپای «زینبیون» سومین گروه نظامی سازماندهی شده از داخل ایران برای جنگ در سوریه است که اعضای آن را شیعیان پاکستانی مقیم ایران تشکیل داده‌اند.

این گردان پس از حمله گروه «داعش» به عراق و با حمایت نیروی «قدس» سپاه راه‌اندازی شده و ماموریت اصلی آن در عراق تعریف شده است.

پایگاه اصلی این گردان در شهر مذهبی قم و اسلام‌آباد پاکستان قرار دارد. تاکنون پیکر چندین عضو کشته شده این گردان در قم تشییع و به خاک سپرده شده است.

گفته می‌شود این گردان ارتباط نزدیکی با «حزب‌الله پاکستان» دارد و دبیر کلی آن را فردی به نام «هادی نقوی» عهده‌دار است. نقوی به صراحت اعلام کرده که این گروه زیر مجموعه حزب‌الله لبنان است.

حزب‌الله لبنان علاوه بر پاکستان چندین شاخه نظامی دیگر در سوریه و عراق راه‌اندازی کرده که این گروه‌ها هدف خود را مقابله با نیرو‌های «تکفیری» اعلام کرده‌اند.

۸- گردان « لواء ذوالفقار»

این گردان بعد از گردان «ابوالفضل العباس» دومین گروه مسلح شیعی عراقی در دمشق است که اعضای آن اعلام کرده‌اند مشغول «دفاع» از آرامگاه دختر امام اول شیعیان هستند.

فرماندهی این گردان را «ابوشهد الجبوری» برعهده داشت که وی نیز فوریه سال ۲۰۱۴ در درگیری‌های دمشق جان خود را از دست داد.

«الجبوری» پیش از مرگ ارتباط نزدیکی با جمهوری اسلامی و سپاه پاسداران داشت و تصاویر متعددی از وی در ایران منتشر شده که نشانه‌ای از میزان ارتباط وی با جمهوری اسلامی است.

جانشین «الجبوری» فردی به نام «فاضل صبحی» معروف به «ابوهاجر» از اعضای گروه «عصائب‌الحق» عراق بود که در درگیری‌های سوریه کشته شد و از سفر‌های وی به ایران نیز تصاویر متعددی منتشر شده است.

از این گردان اطلاعات زیادی در دست نیست٬ اما دو فرمانده آن یعنی «ابوشهد الجبوری» و «فاضل صبحی» از شناخته‌شده‌ترین اعضای «مدافع حرم» در ایران به شمار می‌روند.

۹- گروه عصائب اهل حق

مجوز فعالیت نظامی گروه «عصائب اهل‌ حق» عراق به دبیر کلی «شیخ قیس خزعلی» را محمود هاشمی شاهرودی صادر کرده است. محمود هاشمی شاهرودی٬ رئیس سابق قوه قضاییه ایران و عضو کنونی هیات رئیسه مجلس خبرگان و متولد عراق است.

«عصائب اهل حق» اعلام کرده حضور نیرو‌های آمریکایی در خاک عراق به نام «ائتلاف» در برابر «داعش» را به منزله اشغال خاک این کشور می‌داند و با این نیرو‌ها وارد جنگ خواهد شد.

آگوست و اکتبر سال ۲۰۱۴ دو گروه از اعضای «عصائب اهل‌ حق» برای تمرین‌های نظامی و دیدار با برخی روحانیون بلند‌پایه قم به ایران سفر کردند که در آن زمان انتشار تصاویری از آنها بازتاب‌های زیادی در رسانه‌ها به همراه داشت.

اعضای این گروه جزء نخستین افرادی بودند که با آغاز درگیری‌ها در سوریه وارد این کشور شده و علیه مخالفان بشار اسد مشغول جنگ شدند و در حال حاضر نیز در عراق مشغول جنگ هستند.

جوانی به نام مهدی بختیاری٬ نماینده گروه «عصائب اهل‌ حق» در ایران است.

«عصائب اهل حق» از جمله گروه‌‌های شیعه عراقی است که معتقد به «ولایت فقیه» و ولایت آیت‌الله علی خامنه‌ای است.

این گروه که «حزب‌الله لبنان» را از الگوهای خود معرفی می‌کند٬ قبل از حمله گروه «داعش» به عراق حدود سه هزار نفر عضو داشت و در حال حاضر تعداد نیرو‌هایش را بیش از ۵۰ هزار نفر اعلام کرده است.

۱۰- «سرایا السلام»

نام قبلی این گروه «جیش‌المهدی» بود و مقتدی صدر٬ روحانی تندروی شیعه در عراق رهبری آن را بر عهده دارد. «لواء الیوم» نام دیگر گروه «سرایا السلام» است.

سرایا السلام یکی از گروه‌های نظامی در عراق است که پس از سقوط شهر موصل به دست داعش، توسط مقتدی صدر راه‌اندازی شد.

نام مقتدی صدر در سال ۲۰۰۳ پس از سقوط رژیم صدام بر سر زبان‌ها افتاد. وی که فرزند آیت‌الله محمد محمدصادق صدر از مراجع عظام تقلید عراق بود، پس از اشغال این کشور در سال ۲۰۰۳ توسط آمریکا، گروهی به نام «جیش المهدی» تشکیل داد.

مقتدی صدر هدف از تشکیل این گروه مسلح را مبارزه با «اشغالگران» اعلام کرد و نیروهای «جیش‌المهدی» بار‌ها با نیروهای آمریکا در شهرهای مختلف عراق به خصوص در شهر نجف درگیر شدند.

صدر به دلایلی در سال ۲۰۰۹ نام این گروه را به «لواء الیوم الموعود» تغییر داد٬ اما هدف اصلی آن که مبارزه با نیروهای آمریکایی بود، همچنان به قوت خود باقی مانده است.

مقتدی صدر پس از اشغال شهر موصل به دست داعش و صدور فتوای جهاد کفایی از سوی آیت‌الله علی سیستانی، گروه «سرایا‌‌السلام» را تشکیل داد.

بسیاری از اعضای این گروه در گذشته عضو «جیش المهدی» و«لواء الیوم الموعود» بودند.

در ابتدا هدف گروه «سرایا السلام» تنها حفاظت از مساجد و اماکن مقدس شیعیان و اهل سنت عراق بود، اما بعدا اعضای این گروه در درگیری‌های متعدد با «داعش» در مناطق مختلفی همچون سامراء، دیالی، آمرلی و جرف الصخر شرکت کردند.

۱۱- «سرایا الخراسانی»

اعضای گردان «سرایا خراسانی» را بیشتر شیعیان جنوب و مرکز عراق تشکیل داده‌اند و هدف اصلی آن مبارزه با گروه «داعش» است.

فرماندهی این گردان شیعی را فردی به نام «سیدعلی الیاسری» بر عهده دارد و در گفت‌وگویی به صراحت خواستار تشکیل سپاه پاسداران در عراق شده است.

یکی از ویژگی‌هایی که گردان نظامی «سرایا خراسانی» را از دیگر گروه‌های نظامی در عراق و سوریه متمایز می‌کند لوگو و نشانی است که این گروه برای خود انتخاب کرده که مانند نشان سپاه پاسداران ایران است. این گروه به علت وابستگی‌های مستقیم به تهران از دیگر گروه‌های شیعه پیشی گرفته و به خوبی از لحاظ نظامی و لجستیکی پشتیبانی می‌شود.

در یکی از ویدیو‌کلیپ‌هایی که از سوی گروه «سرایا الخراسانی» تولید و منتشر شده از حمید تقوی٬ یکی از فرماندهان کشته شده سپاه در عراق به عنوان موسس این گروه نام برده شده است.

حمید تقوی یکی از فرماندهان نیروی «قدس» سپاه بود که در دسامبر سال ۲۰۱۴ در سامرا کشته شد و تصاویری از وی در برخی خیابان‌های شهر عراق نصب شده است.

تلویزیون نوپای «افق» وابسته به سپاه پاسداران نیز هفت آوریل سال ۲۰۱۵ مستندی از یکی از عملیات‌ این گروه در آزادی شهر «بلد» را پخش کرده که برخی از اعضای آن بر روی لباس‌های خود تصاویری از ‌آیت‌الله علی خامنه‌ای حمل می‌کنند.

۱۲- «کتائب حزب‌الله»

گردا‌ن‌های حزب‌الله عراق (کتائب حزب‌الله فی‌العراق) یکی دیگر از گروه‌های جنگجوی شیعه در عراق است که بیشتر اعضای آن را مقلدان  آیت‌الله محمدباقر صدر و  آیت‌الله خمینی دو تن از مراجع تقلید شیعه تشکیل داده‌اند.

«کتائب حزب‌الله» در سال ۲۰۰۳ میلادی راه‌اندازی شد. این گروه با اینکه جزء مخالفان سرسخت صدام حسین بود، اما به شدت اشغال کشور به دست نیروهای خارجی را رد می‌کرد.

«کتائب حزب‌الله» پس از سقوط صدام٬ نخستین عملیات ضد‌ آمریکایی خود را در تاریخ ۲۳ اکتبر سال ۲۰۰۳ در منطقه «بلدیات» شهر بغداد انجام داد و تا سال ۲۰۱۱ به انجام این نوع عملیات مبادرت می‌کرد.

«گردان‌های حزب‌الله عراق» تنها گروه شبه ‌ظامی شیعه عراقی است که در لیست سیاه تروریستی ایالات متحده قرار دارد. پس از آغاز بحران سوریه، نیرو‌های «کتائب حزب‌الله» برای دفاع از حکومت بشار اسد وارد سوریه شدند که این حضور همچنین ادامه دارد.

اعضای «گردان‌های حزب‌الله عراق» در حال حاضر در عراق و سوریه مشغول جنگ با گروه «داعش» هستند.این گروه از توانایی بالای امنیتی و عملیاتی برخوردار است، زیرا هدف آنها از ابتدا نفوذ به سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا یا عراق بود.

«رحمان الجزائری»، دبیرکل «گردان‌های حزب‌الله» عراق اعلام کرده که این تشکیلات در حال حاضر بیش از پنج هزار نیرو در قالب سه گردان در عراق دارد.

۱۳- حزب‌الله عراق

«حزب‌الله عراق» در واقع بخشی از «حزب‌الله لبنان» به رهبری حسن نصرالله است که از سوی «واثق البطاط» بنیان گذاشته شد.

واثق البطاط متولد سال ۱۹۷۳ میلادی در استان «میسان» عراق بود که از سال ۱۹۹۳ میلادی به همراه گروهی از مخالفان صدام حسین به ایران مهاجرت کرد.

البطاط که سال‌های زیادی در ایران زندگی کرده بود و سابقه عضویت در سپاه «بدر» را داشت در سال ۲۰۰۲ اقدام به راه‌اندازی تشکیلاتی به نام «ثار‌الله» کرد و به گروه «جبش‌المهدی» پیوست.

البطاط در سال ۲۰۰۶ در لبنان نام تشکیلات «ثارالله» را به «حزب‌الله» تغییر داد و بنای کار آن را بر «مقاومت اسلامی» گذاشت و بعد از خروج آمریکا از عراق عنوان «مقاومت» را به «نهضت» تغییر داد.

شمار اعضای «حزب‌الله عراق» آن‌طور که مسئولان آن اعلام کرده‌اند بیش از ۳۸۰ هزار نفر است که همگی آنها مسلح بوده و در مجموع بیش از ۱۰ هزار موشک نیز در اختیار دارند.

۱۴- کتائب امام علی

گروهی از شبه‌نظامیان شیعی مقیم عراق را اعضای این گروه تشکیل داده‌اند و فرماندهی آنها را «محمد شبل الزیدی» برعهده دارد. این گروه یک ماه پس از اشغال شهر موصل از سوی گروه «داعش» تشکیل شد.

علی موسوی با کنیه «ابوحسنین» جانشین «شبل الزیدی» در این گروه بود که ششم مارس سال ۲۰۱۵ در جریان آزاد‌سازی شهر «تکریت» کشته شد.«کتائب امام علی» همچون سایر گروه‌های شیعی با حمایت جمهوری اسلامی ایران و با هدف از مقابله با گروه «داعش» تشکیل شده است.

تصاویر بسیاری از فرماندهان این گروه در کنار قاسم سلیمانی در شبکه‌های اجتماعی و سایت‌های خبری منتشر شده که نشان از ارتباط نزدیک موسسان آن با نیروی «قدس» سپاه دارد.

۱۵- کتائب سید‌الشهداء

«کتائب سیدالشهداء» یکی از گردان‌هایی است که از سال ۲۰۰۳ با نیرو‌های آمریکا در عراق می‌جنگید و از سال ۲۰۱۱ نقش موثری در جنگ سوریه ایفا کرده است.

اعضای این گردان را شیعیان عراقی تشکیل داده‌اند و هدف خود از حضور در سوریه را محافظت از آرامگاه «حضرت زینب» اعلام کرده‌اند. براساس برخی گزارش‌ها تاکنون ۳۰ تن از اعضای این گروه در درگیری‌های سوریه جان خود را از دست داده‌اند.

از ابومصطفی خزعلی به عنوان فرمانده این گردان و از «ابو الاء الولائی» به عنوان دبیرکل این گروه نام برده می‌شود که تصاویر و اطلاعات چندانی درباره آنها در دسترس نیست. تلویزیون رسمی ایران نیز مستندی درباره این گروه ساخته و پخش کرده است.

۱۶- «حرکه النجباء»

«جنبش مقاومت اسلامی حرکت حزب‌الله النجباء» که به اختصار گردان «النجباء» نامیده می‌شود را گروهی از شیعیان نزدیک به جمهوری اسلامی تشکیل داده‌اند.

گردان «حزب‌الله نجباء» همانند گردان «اباالفضل‌العباس» از زیرشاخه‌های گروه «عصائب اهل الحق» بوده که فرماندهی آن را «شیخ اکرم الکعبی» از مشاوران و معاونان سابق «مقتدی صدر» برعهده دارد.

این گروه رابطه بسیاری نزدیکی هم با حزب‌الله لبنان دارد و در سایت‌های اینترنتی تصاویری از فرمانده آن با حسن نصر‌الله در سفری که به لبنان داشته٬ وجود دارد.

«ابوعیسی اقلیم» از فرماندهان نظامی حزب‌الله لبنان مسئولیت اصلی آموزش نظامی این گروه در عراق را برعهده داشته است. از این فرمانده حزب‌الله نیز تصویری در کنار «الاکرم الکعبی» در سایت‌های خبری منتشر شده است.

«ابوعیسی اقلیم» در پی حمله بالگرد‌های اسرائیل به یک کاروان نظامی حزب‌الله لبنان در استان «قنیطره» سوریه به همراه جهاد مغنیه٬ یکی از فرمانده سپاه پاسداران و چند عضو دیگر حزب‌الله کشته شد.

از «حرکه النجباء» اطلاعات زیادی در دست نیست٬ اما این گروه در تمجید از قاسم سلیمانی ویدیویی منتشر کرده است. از «شیخ اکرم الکعبی» تصاویر مشترکی با قاسم سلیمانی منتشر شده است.

«حرکه النجباء» تنها گروهی است که در جریان جنگ با گروه «داعش» در عراق ادعا کرده پهپادی به نام «یسیر» به منظور شناسایی مناطق عملیاتی ساخته و به پرواز درآورده است.

از «یحیی الشبری» به عنوان نماینده «جنبش حزب‌الله النجباء» در ایران نام برده می‌شود که ۱۷ مارس سال ۲۰۱۵ در مراسمی که سفارت عراق در تهران برگزار کرد٬ حضور داشت.

رادیو فردا