طبق دستورالعمل سازمان یونسکو، هر کسی که نتواند زبان مادری خود را بنویسد و بخواند بیسواد محسوب می شود. برهمین اساس، توجه به فرهنگ و زبان قومیت ها و اقوام ایرانی، ضرورت پیدا می کند.

 حسن روحانی، رئیس جمهور فعلی و نامزد پیشین انتخابات ریاست جمهوری، در ایام انتخابات ریاست جمهوری در سفر به شهرهای تبریز و اورمیه، وعده ای را به مردم آزربایجان داد که خواسته چندین ساله مردم ترک زبان بود. حجت الاسلام روحانی در جمع مردم تبریز، تأسیس فرهنگستان زبان و ادب ترکی آذربایجانی را در دولت تدبیر و امید به مردم وعده داد.

جالب اینکه روحانی در واقع وعده ای را به مردم آزربایجان داد که در اصل ۱۵ قانون اساسی به آن اشاره شده است، در اصل ۱۵ قانون اساسی می خوانیم: «زبان و خط رسمی و مشترک مردم ایران فارسی است و اسناد و مکاتبات و متون رسمی کتب درسی باید با این زبان و خط باشد ولی استفاده از زبان های محلی و قومی در مطبوعات و رسانه های جمعی یا گروهی و تدریس ادبیات آنها در مدارس در کنار زبان فارسی آزاد است.»

تکرار وعده رئیس جمهور از زبان استاندار

پس از پیروزی روحانی در انتخابات ریاست جمهوری و انتخاب استاندار آزربایجان شرقی، وعده ای دیگری از سوی اسماعیل جبارزاده، استاندار آزربایجان شرقی مطرح شد، وعده ای که همان وعده رئیس جمهور منتخب بود.

استاندار آزربایجان شرقی گفت: یکی از خواسته های مردم آزربایجان پس از احیای دریاچه ارومیه، تاسیس فرهنگستان زبان و ادبیات ترکی است. اما پس از مدتی، جبارزاده در جلسه شورای اداری استان و همچنین در جمع خبرنگاران ابراز داشت: با پیشنهاد جمعی از صاحب ‌نظران زبان، فرهنگ و هنر استان از رئیس‌ جمهور می‌خواهیم به جای «فرهنگستان زبان ترکی»، مجموعه‌ ای جامع‌ تر با عنوان «بنیاد فرهنگ و هنر آزربایجان» را ایجاد کنند.

وی ادامه داد: تقریبا آنچه که باید به عنوان مقدمات کار و تنظیم اساسنامه برای ایجاد این فرهنگستان باشد انجام شده و تمام صاحبنظران نظرات خود را داده‌اند.

استاندار آزربایجان شرقی افزود: در بخشی از این جلسات تقاضا شد که اگر ریاست جمهوری چنین وعده‌ای را دادند چرا فقط در یک بخش از امور فرهنگی که فقط زبان است؟ بنیاد فرهنگ و هنر آذربایجان یک گام فراتر از بحث فرهنگستان است که آن هم در دل این بنیاد جا می ‌گیرد.

جبارزاده با اشاره به علت این درخواست تصریح کرد: علت این درخواست توسط اهالی فرهنگ و هنر این بوده که تبریز از گذشته دور در نقاشی دارای سه مکتب، در موسیقی، شعر، ادبیات، تئاتر، معماری و… برای خود صاحب سبک بوده و اگر بخواهیم آذربایجان را به جایگاه اصلی آن برگردانیم باید از لحاظ فرهنگ و هنر هم این رویکرد را حفظ کنیم.

تاسیس فرهنگستان زبان ترکی باعث تضعیف زبان فارسی نمی شود

همچنین حبیب شیری آذر، عضو شورای اسلامی شهر تبریز، با بیان اینکه تاسیس فرهنگستان زبان ترکی نه تنها خواسته مردم آزربایجان بلکه مطالبه بر حق تمام ترک زبان های ایران است، افزود: این فرهنگستان اگر چه در تبریز هم تاسیس شود باید جنبه سراسری داشته باشد چرا که هموطنان ما در اکثر نقاط ایران به زبان ترکی تکلم می کنند.

وی افزود: خوشبختانه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و تشکیل جمهوری اسلامی نگاه به مسئله زبان و فرهنگ اقوام تغییر یافت، اما  متاسفانه به دلیل برخی تنگ نظری ها تاکنون از این ظرفیت های پیش بینی شده به رشد و غنی شدن زبان های محلی استفاده ای نشده است.

شیری آزر تاکید کرد: زبان ترکی یکی از رساترین زبان ‌های دنیا برای معرفی اسلام و ایران به جهانیان است که باید همه فعالان ادبی و دانشگاهی برای احیای عظمت آن همت گمارند.

وی عنوان کرد: عده ای می خواهند چنین القا کنند که تاسیس فرهنگستان زبان ترکی باعث تضعیف زبان فارسی می شود که این تفکر، تفکر غلطی است.

بنیادی که بالاخره افتتاح شد

با پیگیری های استاندار آذربایجان شرقی به نظر می رسید که تاسیس فرهنگستان زبان ترکی یا بنیاد فرهنگ، هنر و ادب آذربایجان جدی است، حتی وی از تدوین اساسنامه این بنیاد نیز خبر داد. این چنین هم شد و در سفر رئیس جمهور به  استان آذربایجان شرقی و تبریز، این وعده عملی شد و بنیاد فرهنگ، هنر و ادب آذربایجان با حضور علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در خانه پروین اعتصامی، شاعر نامی آذربایجان، به صورت ویدیو کنفرانسی توسط رئیس جمهور افتتاح شد.

منتظر می مانیم…

با اتمام سفر رئیس جمهور به تبریز، در برخی از رسانه ها مطرح شد که افتتاح بنیاد فرهنگ، هنر و ادب آزربایجان، تنها حالت ظاهری و تبلیغاتی داشته و تدوین اساسنامه و فعالیت آن در هاله ای از ابهام قرار دارد. برهمین اساس، علی اکبر صفی پور، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان آزربایجان شرقی، از رسانه ها دعوت کرده تا در نشست خبری که به همین منظور در روز سه شنبه (۵خرداد) در خانه پروین اعتصامی برگزار می شود، حضور به هم رساند.

حال باید منتظر ماند و دید با صحبت های مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان آزربایجان شرقی و احتمالا صحبت های استاندار آزربایجان شرقی در این مورد، آیا بنیاد فرهنگ، هنر و ادب آذربایجان به شکل واقعیخود آغاز به کار کرده یا نه؟

امید است، با پیگیری کارشناسان حوزه ادبیات ترکی و مطالبات مردم و همچنین حمایت های جدی مسئولان، بنیاد فرهنگ، هنر و ادب آزربایجان به وضع دریاچه اورمیه دچار نشود…

شبستان