دستیار ویژه ی رئیس جمهور ایران در مصاحبه ی خود با نشریه ی “شرق” مطالبی را به زبان آورده که در نوع خود کم سابقه به شمار می رود. به گزارش آذوح حجت الاسلام علی یونسی در گفتگو با روزنامه ی شرق گرچه سخنانی گفته که مضمون آنها را پیش از این نیز اظهار داشته است.

اما این بار ادبیات وی عجیبتر از هر زمان دیگری است. بازخوانی چندباره ی سخنان وی باز هم کارساز نیست و واقعا نمی شود فهمید او دقیقا می خواهد چه بگوید!
بخشی از گفتگوی وی با این روزنامه را عینا درج کرده ایم:

“سوال: یکی دیگر از وعده‌های انتخاباتی رییس‌جمهوری یازدهم نیز، در حوزه مسوولیت شماست. در مدتی که به عنوان دستیار ویژه رییس‌جمهوری در امور اقوام و اقلیت‌ها در دولت حضور داشتید، برای آموزش به زبان مادری و آموزش زبان مادری چه کردید؟

با اینکه وقت مصاحبه ما تمام شده است، اما درباره زبان مادری پاسخ سوال‌های شما را می‌دهم زیرا امروز روز، روز زبان مادری است. ما معتقدیم آموزش زبان مادری و حمایت از زبان مادری به نفع زبان ملی است. زبان ملی ما ایرانی‌ها زبان فارسی است؛ قند پارسی است. این قند پارسی، برای همه ایرانی‌ها شیرین است. آذری‌ها، کردها، بلوچ‌ها و… همه‌وهمه شیرینی و حلاوت قند پارسی را با جان خودشان لمس می‌کنند؛ اما زبان مادری نیز حقی است که با شیر مادر آمیخته شده است. زبان مادری با فطرت‌ و آفرینش اقوام ایرانی آمیخته است. آموزش به زبان مادری و آموزش زبان مادری یک حقی است، اما یک حق محلی و منطقه‌ای است، نه حقی ملی. دولت با تقویت زبان‌های قومی و زبان‌های محلی، به قوام زبان ملی کمک می‌کند. نباید بگذاریم زبان‌های قومی و منطقه‌ای به فراموشی سپرده یا بایگانی شوند. زبان‌های محلی، گنجینه‌هایی برای غنی‌سازی زبان ملی هستند؛ یعنی بسیاری از نیازهای زبان ملی را می‌توانیم با کمک این گنجینه‌های قومی و منطقه‌ای مرتفع کنیم. با مراجعه به این گنجینه‌ها دیگر لازم نیست تا برای رفع نیازهای جدید زبان فارسی واژه جدید خلق کنیم یا از زبان‌های خارجی لغت به وام بگیریم. لغت‌های جدید و موردنیاز زبان ملی را می‌توان در زبان کردی، لری، گیلکی و… یافت. زبان‌های محلی گنجینه‌هایی هستند که خوشبختانه هنوز زنده‌اند. ما نباید بگذاریم این زبان‌ها به دلیل ایستایی فراموش شوند. در مقابل باید به پویایی این زبان‌ها کمک کنیم. افرادی که از زبان مادری می‌ترسند عظمت زبان فارسی را درک نکرده‌اند. چنانچه از ضرورت آموزش زبان‌های محلی و منطقه‌ای صحبت می‌کنیم، نمی‌خواهیم این زبان‌ها را به‌عنوان رقیبی برای زبان ملی یا جایگزینی برای آن معرفی کنیم. اقلیت‌های ما تنها نمی‌خواهند که این زبان‌ها به دست فراموشی سپرده شوند.

این نگرانی ریشه در کجا دارد؟ چقدر واقعی است و چقدر زایده توهم؟

به نظرم توهم است. حداقل باید بگویم بخش زیادی از این ترس، ریشه در توهم دارد. به همین دلیل است که می‌گویم بخشی از ترس از آموزش به زبان مادری و آموزش زبان مادری ریشه در توهم دارد. بخش دیگر آن نیز حاصل اقدامات قوم‌گرایان است؛ یعنی پان‌ها. پان‌ها، با این دستاویز برای خودشان هویت‌سازی می‌کنند. آنها برای اینکه در عرصه بمانند نیاز به دشمن دارند، به‌همین‌دلیل دشمن‌تراشی می‌کنند؛ بزرگنمایی می‌کنند. آذری‌ها را مثال می‌زنم. آذری‌ها عشق ایران هستند؛ پایه و اساس ایران هستند؛ هر زمانی که استقلال ایران به خطر افتاده، آنها در خط‌مقدم دفاع از کشور بودند. پیشگامان آزادی‌خواهی هستند. ما نباید از حفظ، نگهداری و ترویج زبان آذری بترسیم. خطه آذربایجان به زبان و ادب ایران، امثال شهریار را داده است. فردی که اشعاری به شیوایی سعدی و حافظ به زبان‌فارسی دارد و به زبان ترکی هم شعرهای نغزی سروده است. البته من بین زبان آذری و زبان ترکی تفاوت قایل هستم؛ یعنی شهریار، یک زبان ملی دارد که به شیوایی حافظ و سعدی هم شعر گفته است. امروز وظیفه ماست که زبان آذری، که متاسفانه به دست فراموشی سپرده شده است را زنده و از زبان ترکی ایران نیز حراست کنیم. متاسفانه امروز زبان ترکی ایرانی از طریق القای واژگان ترکی استانبولی یا ازبکی تحلیل رفته است؛ اما ما باید اصالت آن را حفظ کنیم. زبان ترکی ایرانی، با فرهنگ ایرانی همسان شده است. به زبان فارسی واژه قرض داده و از آن واژه قرض گرفته است. زبان آذری کاملا ایرانی است، میراث فرهنگی ایران است. مانند دیگر زبان‌های محلی ایران، مانند زبان لری. چرا ما باید از این زبان ایرانی که هر روز هم ایرانی‌تر می‌شود بترسیم؟ ایجاد افتراق بین زبان آذری و ترکی ایران کار پان‌ترکیست‌هاست. آنها هستند که می‌خواهند این زبان را از ایران جدا کنند و معتقدند زبان آذری، ایرانی نیست. پان‌ترکیست‌ها ایرانی نیستند؛ یعنی تفکر ایرانی ندارند. اگرچه منشا زبان ترکی ایران نبوده، اما پس از گذشت چندین قرن، این زبان ایرانیزه شده و با زبان‌های ازبکی، استانبولی، مغولی و زبان قزاق‌ها فرق می‌کند. زبان آذری و ترکی ایرانی به یکی از لهجه‌های ایرانی بدل شده است.”

آذوح