آقای چوخ بختیار- صمد بهرنگی
هر اتفاقی می خواهد بیفتد، هر بلایی می خواهد نازل شود، هر آدمی می خواهد سر کار بیایید، در هر صورت آقای چوخ بختیار عین خیالش نیست، به شرطی که زیانی به او نرسد، کاری به کارش نداشته باشند، چیزی ازش کم نشود. رئیسی خوب است که غیبت او را نادیده بگیرد و تملقهای او را به حساب خدمت صادقانه بگذارد. وزیری خوب است که برای او ترفیع رتبه ای و پولی در بیاورد.
زندگی او مثل حوض آرامی ست. به هیچ قیمتی حاضر نیست سنگی تو حوض انداخته شود و آبش چین و چروک بردارد. آدم سر به راه و پا به راهی است. راضی نمی شود حتی با موری اختلاف پیدا کند. صبح پا می شود و همراه زن و بچه اش صبحانه می خورد و بعد به اداره اش می رود.حتی با بقال و قصاب سر گذر هم سلام و علیک گرم و حسابی می کند که لپه را گران حساب نکند و گوشت بی استخوان بهش بدهد.
وی معتقد است که در اداره نباید حرفی بالای حرف رئیس گفت و دردسر ایجاد کرد.کار اداری یعنی پول درآوردن برای گذران زندگی. پس چه خوب که بکوشد با کسی حرفش نشود و زندگی آرامش به هم نخورد. معتقد است که شرف و کله شقی آنقدر ها هم ارزش ندارد که به خاطرش با رئیس و وزیر در افتاد.
برای اینکه او را آدم پست و بی شخصیتی ندانند، به جای شرف و کله شقی کلمه زندگی را می گذارد که حرف گنده ای زده باشد و هم خود را تبرئه کند. وی زن و بچه اش را خیلی دوست دارد.همیشه می ترسد که مبادا بلایی سر آنها بیاید، یا بی سرپرست بمانند. دل مشغولی اش این است که نکند با رئیس اختلافی پیدا کند و از کار برکنار شود و آنها از گرسنگی بمیرند.آقای چوخ بختیار خیلی رنج می برد. اما نه مثل گالیله و صادق هدایت. وی رنج می برد که چرا فلان همکلاسش یک رتبه بالاتر از اوست، یا چرا باجناقش خانه دو طبقه دارد و او یک طبقه.
بزرگترین آرزویش داشتن یک ماشین سواری ست از نوع فلوکس واگن، و انتقال به تهران، پایتخت.برای اینکه به آرزویش برسد به خود حق می دهد که مجیز مافوقش را بگوید، و وقت زادن زنش به خانه اش برود و تحفه ای ببرد.
پیش از ازدواجش گاه گداری پیاله ای می هم می زد. اما بعد ها زنش این را قدغن کرد. از اداره یک راست به خانه اش می آید. عصر ها گاه گاهی همراه زنش به سینما می رود. این دو دوستدار سر سخت فیلم های ایرانی هستند. می گویند فیلم ایرانی هر قدر هم که مزخرف باشد، آخر سر مال وطنمان است.چرا پولمان را به جیب خارجی ها بریزیم؟
زن می کوشد مثل هنر پیشه های فیلم های وطنی خود را بیاراید و لباس بپوشد. تو خانه با کفش پاشنه بلند راه می رود و شورت طبی به کار می برد. بچه اش را فارسی یاد داده است فقط. مثل اینکه هر دو معتقدند که ترکی حرف زدن مال آدمهای بی سواد و امل است. گاهی از پزشک خانوادگی هم دم می زنند. و آن پزشکی ست که سر کوچ? آنها مطب دارد و در همسایگی آنها خانه. همیشه خدا پیش او می روند که آقای دکتر سر بچه مان درد می کند، برایش آسپرین تجویز می کنید یا ساریدن؟
یک تختخواب دو نفره دارند. هیچ شبی جدا از هم نمی خوابند. با اینکه ده سال است که زن و شوهرند، فقط یک بچه دارند. دوا درمان می کنند که بچه شان نشود. پولشان را در بانک ملی ذخیره می کنند. می خواهند ماشین شخصی بخرند. آقای چوخ بختیار هم اکنون مشق رانندگی می کند.
سرگرمی اش همین است. به ظاهر وقت کتاب خواندن پیدا نمی کند بعلاوه می گوید توی کتاب ها افکار ضد و نقیضی بیان می شود که به درد نمی خورد و ناراحتی فکری تولید می کند. اما گاه بیگاه یکی از مجله های هفتگی را خریدن برای سرگرمی بد نیست. آموزنده هم هست.زنش از قسمت مد لباس و آشپزیش استفاده می کند و خودش هم جدولش را حل می کند. و بعضی گزارشهای مربوط به هنرپیشگان سینما را می خواند و برای اینکه سوادش زیاد شود گاهی کتاب های ادبی و اجتماعی می خواند. مثلاً کتاب های جواد فاضل را که شنیده است همه ادبی و اجتماعی ست. هر دوشان هم شنونده پرو پاقرص داستان های رادیویی هستند. جمعه ها شان اغلب پای رادیو می گذرد. هفته ای دو بلیت بخت آزمایی هم می خرند که برنده جایزه ممتاز شوند.
مذهب را بدون چون و چرا قبول دارد، حاضر نیست حتی در جزیی ترین قسمت آن شک روا دارد. اما فقط روزهای نوزده تا بیست و یک رمضان روزه می گیرد و نماز می خواند. آقای چوخ بختیار را همه می شناسند و دیده اند. وی در همسایگی من و شما و همه زندگی بی دردسری را می گذراند و خود را آدم خوشبختی می داند.
منبع: صمد بهرنگی؛ مجموعه مقاله ها – انتشارات شمس – چاپ اول ۱۳۴۸ – صفحات ۲۹۳-۲۹۰