شیخ الاسلام آخوند آغا عليزاده
شیخ الاسلام آخوند آغا عليزاده آزربایجان دئموکراتيک رئسپوبليکاسينين (1918 – 1920) ايلک شیخ الاسلامي اولموشدور.
اونون اصيل آدي زين العابيديندير. عالي روحانيليک تحصيليني باشا ووروب وطنينه قاييتديقدان سونرا خالق آراسيندا اونا موللا آغا آخوند دئيرديلر. او، 1827-جي ايلده باکي’نين پيرشاغي کندينده، تانينميش روحاني آخوند موللا جاواد’ين عاييله سينده دونيايا گؤز آچيب. آخوند موللا جاواد دؤرد اوغلونون دؤردونو ده روحاني، اولما کيمي گؤرمک ايستهييردي. بو مقصدله او، باکي شهرينه کؤچور، کئچميش آشاغي پِرييوتسکي کوچهسينده (سونرالار کامو آدلانان، حال-حاضيردا س.رحيموف) اؤزونه اوچ مرتبهلي، ياراشيقلي بير بينا تيکديرير. قارداشلاريندان درين ذکاسي ايله فرقلنن زين العابيدين’ي آتاسي موللاخانايا قويور. مدرسه تحصيليني باشا ووردوقدان سونرا او، عالي روحاني تحصيل آلماقدان اؤترو عراق’ا گئدير و باغداد ايالتينين نجف شهرينده تحصيليني داوام ائتديرير. ياخين شرقده يئرلشن عالي روحاني اوجاقلارينين موداويملري عالي روحانيليک روتبهسي آلماقلا برابر، خوصوصي بير ايختيصاصا دا ماليک اولوردولار. زين العابيد’ين ده عالي روحاني اولماقلا برابر طبابت علميني سئچميشدي. 1896-جي ايلده تحصيليني باشا ووران زينالعابيد’ين “آخوند” روتبهسي ايله باکي شهرينه قاييدير. قافقازين (زاقافقازييا) شیخ الاسلامي آخوند عبدالسّلام آخوندزاده’نين و باکي قاضيسي نين وکالتي ايله اونو “تَزه پير” مسجيدينه آخوند تعيين ائديرلر. موللا آغا آخوند 1899-جو ايلدن 1927-جي ايله کيمي موختليف روحاني وظيفهلره سئچکي يولو ايله سئچيليب. 1918-جي ايل مايين 28-ده آزربایجان دئموکراتيک جومهوريتي نين اعلان اولونماسيندان سونرا آزربایجان حؤکومتينين قارشيسيندا بئله بير مسئله دورور: طيفليس شهرينده يئرلشن قافقاز (زاقافقازييا) موسلمانلاري روحاني ايدارهسي باکي شهرينه کؤچورولمهلي و 1917-جي ايلده لغو ائديلميش شیخ الاسلامليق وظيفهسي تاسيس اولونماليدير. بئلهليکله، 1918-جي ايلين اولينده روحاني ايدارهسي باکي’يا کؤچورولدو و آخوند موللا آغا عليزاده اَن يوکسک روحاني روتبهسي اولان شیخ الاسلامليغا يئگانه ناميزد اولدو. او، عئيني زاماندا ماوارايِ-قافقاز موسلمانلاري روحاني ايدارهسينين صدري ايدي. آزربایجان’دا سووئت حاکيميتي قورولدوقدان سونرا دين خاديملرينه قارشي هوجوملار باشلاندي. اونلاري دوشمن کيمي تاماميله رد و اينکار ائتمهيه باشلاديلار. يوخاريدان وئريلن حؤکملر نتيجهسينده آغينا-بوزونا باخمادان بوتون دين خاديملريني قورولوشا ضيد قوّهلر کيمي هر يئردن قُوور، اونلارا موفت خور دامغاسي وورور، حتّي صينفي دوشمن کيمي محو ائديرديلر. همين دؤورده آغا آخوند دا هوجوم و تعقيبلره معروض قاليردي. بؤيوک وطن موحاريبه سي ايللرينده (1941-1945) اوللر لغو ائديلميش قافقاز (زاقافقازييا) موسلمانلاري روحاني ايدارهسي، نهايت بو موحاريبه نين دهشتلرينين دينين قوّهسي ايله اونودولماسيني باشا دوشَن بير قوروپ رهبرين تکليفي ايله (زاقافقازييا موسلمانلاري روحاني ايدارهسي) س.س.ر.ي عالي سووئتي رياست حَيَطينين 14 آپرئل 1944-جو ايل تاريخلي 17 سايلي قراري ايله 24 ايلدن سونرا يئنيدن برپا ائديلدي. 1944-جو ايل مايين 25-28-ده زاقافقازييا موسلمانلارينين 1-جي قورولتايي اولدو. قورولتايدا آخوند آغا عليزاده ايکينجي دفعه زاقافقازييا موسلمانلاري روحاني ايدارهسينين صدري سئچيلدي. قورولتايدا آخوند آغا عليزاده’يه يئنيدن شیخ الاسلام ديني روتبهسي وئريلدي. ايداره صدري آتا-بابا مولکونده (اينديکي سوليمان رحيموف کوچهسيندهکي70 سايلي بينادا) يئرلشديريلدي. او، همين وظيفهني عؤمرونون سونونا – 1954-جو ايله کيمي ايجرا ائديب.
کؤچورَن: آرازنیوز اینترنتی دوشرگه سی