در بخش ششم به بازگویی دادگاهی شدن آیت الله شریعتمداری، درخواست حکم اعدام برای ایشان و اعدام نزدیکان وی پرداخته شد. در بخش آخر این سلسله نوشتارها به بازخوانی وفات آیت الله شریعتمداری و عصیان دگرباره ی مردم آزربایجان در ایران خواهیم پرداخت.
اعدام آیت الله شریعتمداری می توانست دگرباره سبب غلیان عمومی گردد. بدین دلیل دادگاه تشکیل شده در خصوص ایشان تنها به حبس خانگی وی و فسخ رتبه ی دینی ایشان بسنده نمود. پس از این تاریخ آیت الله شریعتمداری چهار سال آتی را در حبس خانگی به سر برد و با وخامت وضعیت جسمانی اش و عدم رسیدگی مناسب پزشکی در بیمارستان، دار فانی را وداع گفت. خبر فوت آیت الله شریعتمداری بازتاب گسترده ای در تبریز پیدا نمود و مردم تبریز با در دست گرفتن عکس ایشان اقدام به راهپیمایی گسترده ای زدند. حکومت جمهوری اسلامی ایران پس از مرگ این مجتهد دینی نیز خصم خویش را پنهان ننموده و مراسم دفنی مخفیانه و محقرانه رقم زد. شماره ی 4/4/1986 روزنامه ی ملیت خبر فوت شریعتمداری را این چنین درج نمود:
“آیت الله شریعتمداری رهبر 20 میلیون تُرک آذری در ایران دیروز در اثنای تداوی در بیمارستان بهرام تهران دار فانی را وداع گفت.
پس از بروز اختلاف با آیت الله خمینی رهبر دینی ایران ، شریعتمداری که از سال 1982 در حبس خانگی در شهر قم به سر می برد، چند ماه پیش دچار سطان پروستات شده و اجازه ی مداوا در بیمارستانی در تهران به وی داده شده بود. در روزهای گذشته 300 هزار تُرک آذری ساکن در ترکیه با درخواست از کنعان ائورَن رئیس جمهور ترکیه خواهان مهیا نمودن شرایط درمان آیت الله شریعتمداری در ترکیه گشته بودند.
خبر فوت این رهبر 85 ساله تاثیر شوک آمیزی در تهران و سپس شهر تُرک نشین تبریز داشته است. پس از قطعی شدن خبر، از دیشب کوچه های تبریز شاهد تجمع های پراکنده بود اما نکته ی قابل توجه عدم دخالت پاسداران وابسته به خمینی بود. در کنار این امر، طرفداران آیت الله شریعتمداری ضمن فرستادن پیام تسلیت به خانواده ی ایشان، تمامی دوستداران آیت الله شریعتمداری را به اعتصاب عمومی دعوت نمودند. در ضمن تعداد زیادی از پیروان آیت الله شریعتمداری که در اطراف بیمارستان بهرام، محل تداوی ایشان جمع شده بودند اجازه ی ورود سید احمد خمینی فرزند آیت الله خمینی را به داخل بیمارستان نداده و شعارهای اعتراض آمیز سر دادند.”
در روز دوم قطعی یافتن خبر وفات آیت الله شریعتمداری تظاهرات گسترده ای در تبریز رقم خورد و روزنامه ی ملیت تحت ذیل تیتر “وضعیت بحرانی در تبریز” به ارائه ی گزارش از این روز پرداخت. گزارش درج شده در شماره ی 5/4/1986 روزنامه ی ملیت به قرار ذیل است:
“پیکر آیت الله شریعتمداری که روز گذشته در تهران فوت نمود به دستور آیت الله خمینی با ابطال و نادیده گرفتن وصیت اش به صورت مخفیانه دفن گردید. در این میان تجمع های بیش از دو نفر در تبریز که شاهد اعتراضات گسترده بر علیه حکومت بود، ممنوع گشت. بنا به خبرهای رسیده از تهران پایتخت ایران، وضعیت جسمانی آیت الله شریعتمداری سه هفته پیش رو به وخامت گذاشت که بدین سبب به بیمارستان بهرام در تهران انتقال یافت و آیت الله روز سه شنبه به هوش آمد. پس از به هوش آمدن وصیت خود مبنی بر اینکه در صورت فوت خواهان انتقال به قم و دفن در خانه ی خویش یا حرم حضرت معصومه و اقامه ی نمازش از سوی عالم دینی لبنانی ساکن در ایران آیت الله سیدرضا صدر می باشد را به نزدیکانش بیان نمود. وضعیت جسمانی وی که بهتر گشته و در آستانه ی خارج شدن از بخش مراقبتهای ویژه بود ناگهان روز گذشته رو به وخامت گذاشته و منجر به فوتشان گشت. با انتشار خبر فوت ایشان مرکز آذری های ایران شهر تبریز شاهد راهمپیمایی گشته و حکومت جهت جلوگیری از گسترده شدن راهپیمایی ها تصمیم بر تسریع دفن ایشان گرفت. نیمه شب گذشته تعداد زیادی از نیروهای سپاه پاسداران به دستور خمینی به بیمارستان بهرام رفته و جنازه ی آیت الله شریعتمداری را پس از انتقال به شهر قم در قبرستانی کوچک به نام ابوحسین دفن نمودند.
خبر وفات شریعتمداری و عدم عمل به وصیتشان سبب خشم تُرکان آذری شده و باعث به وجودآمدن بحران در تبریز شد. نکته ی جالب توجه در این اعتراضات عدم دخالت سپاهیان تبریزی در قبال اعتراضات بود به همین دلیل جهت جلوگیری از اشاعه ی اعتراضات به مناطق دیگر هرگونه تجمع در مکانهای عمومی در تبریز ممنوع شد.”
با این ممنوعیت روی داده جهت انجام مراسم عزاداری در ایران برای آیت الله شریعتمداری طرفداران ایشان در کشور ترکیه اقدام به برگزاری مراسم عزاداری نمودند. تمامی مقدمات لازم انجام شد ولی با فشار سفارت جمهوری اسلامی ایران در آنکارا مجلس ختم آیت الله شریعتمداری در ترکیه نیز ابطال شد. روزنامه ی ملیت ترکیه طی شماره ی 15/4/1986 خود به درج این خبر با جملات زیر پرداخت:
“مجلس ختم در نظر گرفته شده در شهر استانبول برای آیت الله شریعتمداری رهبر بیست میلیون تُرک آذری در ایران که هفته ی گذشته فوت نمود از سوی وزارت امور دینی ترکیه ابطال گردید. کمیته ی برگزاری این مجلس ختم علت ابطال را فشار وارده از سوی حکومت ایران بیان نمود. این مجلس ختم قرار بود پس از نماز ظهر در مسجد “والده”ی آکسارای استانبول برگزار گردد. بنا به اظهارات کمیته ی برگزاری این مجلس مسئولین سفارت جمهوری اسلامی ایران در آنکارا با حضور در وزارت امور خارجه ی ترکیه خواهان ابطال این مجلس گشته بودند. تصمیم ممنوعیت این مجلس از سوی وزارت امور دینی به اداره ی امور دینی در استانبول ابلاغ گشته و با بسته شدن مسجد، تُرکان آذری که برای شرکت در این مجلس آمده بودند مجبور به بازگشت شدند.”

برای مطالعه ی بخش های پیشین لینکهای زیر را کلیک کنید:

– قیام مردم تبریز پس از انقلاب 57 ایران به روایت روزنامه ی ملیت ترکیه (بخش اول)
– قیام مردم تبریز پس از انقلاب 57 ایران به روایت روزنامه ی ملیت ترکیه (بخش دوم)
– قیام مردم تبریز پس از انقلاب 57 ایران به روایت روزنامه ی ملیت ترکیه (بخش سوم)
– قیام مردم تبریز پس از انقلاب 57 ایران به روایت روزنامه ی ملیت ترکیه (بخش چهارم)
– قیام مردم تبریز پس از انقلاب 57 ایران به روایت روزنامه ی ملیت ترکیه (بخش پنجم)
– قیام مردم تبریز پس از انقلاب 57 ایران به روایت روزنامه ی ملیت ترکیه (بخش ششم)