معضل خشک شدن دریاچه‌ی اورمیه و بی توجهی مسئولین و دولت ایران به این امر موجب شده است ملت آزربایجان بارها و بارها از طرق مختلف نسبت به این فاجعه‌ی زیست محیطی اعتراض نمایند. در این مطلب سعی خواهیم کرد نگاهی کوتاه بر این اعتراضات بیاندازیم.
اولین جرقه‌ی اعتراضات در ۱۳ فروردین سال ۱۳۸۹ در کنار دریاچه‌ اورمیه زده شد. در این روز که در کشور ایران به روز طبیعت معروف است فعالین حرکت ملی آزربایجان، هواداران تیم تراختور و دوستداران طبیعت در کنار دریاچه اورمیه گردهمایی بزرگی را برگزار کردند.

در این گردهمایی قرار هر فرد به طور نمادین یک بطری آب به دریاچه بریزد. اما این اعتراض مدنی با دخالت نیروهای امنیتی و ضد شورش به یک درگیری تمام عیار بین نیروهای امنیتی و مرد حاضر تبدیل شد. به طوری که مردم حاضر در کنار دریاچه جانانه با نیروهای ضد شورش درگیر شده و بر خواسته‌های خود پافشاری کردند.
در جریان این اعتراضات مدنی که توسط دولت به آشوب کشیده شد دهها تن از فعالین ملی دستگیر و روانه‌ی زندان شدند که از بین آنان می توان به عزیز پور ولی و حسین نصیری اشاره کرد که هرکدام به ترتیب با تحمل شش ماه و یک سال زندان محکوم شدند.
پس از این گرافیست‌ها و هنرمندان آزربایجانی با طراحی انواع پوستر، عکس و فیلم موج جدیدی از اعتراض را به راه انداختند. حجم بالای پوسترهای طراحی شده برای دریاچه‌ی اورمیه صفحات فیس بوکی، سایت‌ها و روزنامه‌ها را در نوردید و موجب شد گرافیست‌های فارس زبان و نیز خارجی هم به این موج اعتراضی بپیوندند.
دانشگاه‌ها به عنوان مرکز تئوریک حرکت ملی که همواره در کنار فعالین حرکت ملی بوده‌‌اند اینبار نیز ساکت ننشستند. برگزاری نمایشگاه‌های پوستر و عکس، برگزاری سمینارهای متعدد با موضوع خشک شدن دریاچه اورمیه و تأثیرات آن بر منطقه، برگزاری نشست‌های هم‌اندیشی جهت ارائه راهکار برای جلوگیری از این فاجعه و انتشار مرتب مقالات و مصاحبه‌ها درباره‌ی دریاچه‌ی اورمیه در نشریات دانشجویی را می توان از اهم فعالیت‌های دانشجویان در عرصه‌ی دانشگاه نام برد.
اما بزرگترین و البته مهم‌ترین اعتراض ملت آزربایجان که موجب جهانی شدن خشک شدن دریاچه‌ی اورمیه شد اعتراضات خیابانی شهریور سال ۹۰ بود. این اعتراضات که به عنوان اولین اعتراض زیست محیطی در خاورمیانه یاد می شود سه هفته در شهرهای مختلف آزربایجان برگزار شد.

اعتراضات بازهم با دخالت و سرکوب مردم از طرف نیروهای دولتی همراه بود و این امر موجب گشت تا در روزهای اعتراض شهر اورمیه عملاً شاهد جنگ شهری بین مردم و نیروهای سرکوبگر حکومت ایران باشد. بطوریکه در روزهای ۵ و ۱۲ شهریور در تمام نقاط شهر بین نیروهای دولتی و مردم درگیری وجود داشت و حتی خیابان های زنجیر و محله آغداش و صمدزاده سنگربندی شده بود.
در این اعتراضات بیش از صدها نفر دستگیر و با محکومیت‌های طولانی روانه‌ی زندان شدند که این امر با بایکوت رسانه‌های ایران و اپوزسیون ایرانی همراه بود.
موجی که بین هواداران تیم تراختور در ورزشگاه‌های فوتبال بوجود آمده بود همچنان پر شور و بی وقفه در حال حرکت است. کمتر بازی از تیم تراختور سراغ داریم که در آن شعاری برای دریاچه اورمیه داده نشود و یا بنری در طرح این موضوع برافراشته نگردد. در موج نه تنها ورزشگاه‌های شهر تبریز بلکه دیگر شهرهای آزربایجان را نیز درنوردید. در سالن های والیبال اورمیه، در بازی‌های بسکتبال زنجان و در بازی‌های تیم تراختور و والیبال اورمیه در تهران شعار ” اورمو گؤلو سوسوزدو – آزربایجان اویانماسا اوتوزدو” طنین انداز می شود و مظلومیت دریاچه‌ی اورمیه را به گوش همه می رساند.
اما در تازه‌ترین نوع از اعتراضات ملت آزربایجان نسبت به خشک شدن دریاچه‌ی اورمیه چالش سطل نمک مطرح شده است. این چالش که برگرفته از چالش سطل یخ می باشد اینبار قصد دارد تأثیرات مخرب نمک‌های برخاسته از بستر دریاچه در روند زندگی شهروندان آزربایجانی، صنعت، کشاورزی و … را بیان نماید. شاید در نگاه اول این کار روشی تقلیدی باشد ولی با کمی تعقل و واقع بینی خواهیم دید که تا چند سال آینده باران نمک بر سر و روی مردمان این دیار خواهید بارید.

اويرنجى سسى