کریمه جزیره‌ای برای رویارویی-عارف معتمدیان
حوادث اکراین را شاید بتوان گفت مرحله‌ای جدید از رویارویی غرب با روسیه است .اعتراضات مردمی در اوکراین از نوامبر سال گذشته میلادی در پی مخالفت ویکتور یانکوویچ رئیس‌جمهور این کشور با امضای «پیمان تجارت آزاد با اتحادیه اروپا» و تلاش برای تعمیق مناسبات اقتصادی و تجاری با روسیه آغاز شد، این در حالیست که روسیه به دلایل گوناگونی در ابتدای امر از خود خویشتن داری نشان داد.
دولت مسکو زمانی قدامات عملی خود را آغاز نمود که ده‌ها هزار نفر میدان استقلال کیف را اشغال و خواهان استعفای دولت بودند . اما حوادث خونین این میدان که منجر به کشته و زخمی شدن بیش از ۱۷۰۰ نفر شد، اعتراضات را تبدیل به انقلابی در اوکراین کرد. با یورش مردم به کاخ ریاست جمهوری ، یانوکوویچ از کیف گریخت و به شرق اکراین و از آنجا به روسیه رفت.
اما این پایان ماجرا نبود، کریمه شبه‌جزیره‌ای در شمال ساحل دریای سیاه با مساحتی ۲۵٬۵۰۰ کیلومترمربع و جمعیتی حدود ۲ میلیون و سیصد هزار نفر که ۵۲% آنان روس تبار، ۲۴%اکراینی تبار، ۱۲% ترک‌های تاتار تشکیل می‌داد، به مرکز تنش‌های بین‌المللی تبدیل شد.کریمه از نظر سیاسی منطقه‌ای خودمختار محسوب می‌شود و جدا از حکومت اوکراین دارای مجلس و دولت مستقل بوده و رئیس دولت نیز عضو هیئت‌وزیران اوکراین است.این منطقه به دلیل کثرت روس تباران خود، همیشه طرفدار روسیه بوده و در این حوادث خواهان جدایی از اکراین و اتحاد با روسیه است.
مسکو نیز که خود را بازنده حوادث اکراین می بیند، نه تنها از این اتفاق ناخشنود نیست بلکه از آن نیز به گرمی استقبال می‌کند. اما به نظر می آید غرب فکر چنین حادثه‌ای را نمی‌کرد.با این حال جبهه کشور های غربی در حال صف آرایی سیاسی مقابل روسیه است ولی روسیه سرسخت تر از آن است که شاید بتوان با این اقدامات آن را از تصمیم خود منصرف کرد.
در دو روز گذشته نیروهای نظامی بدون هیچ پرچمی مناطق حساس این منطقه من‌جمله دو فرودگاه را به کنترل خود در آورده و روسیه نیز رسماً نیروهای خود در مرز این منطقه مستقر نموده است و حوادث را به سوی رویارویی نظامی سوق می‌دهد. پیشتر نیز در اوستیای جنوبی که ارتش روسیه وارد خاک گرجستان شده بود، روسیه به بهانه حفظ امنیت روس تباران منطقه‌ای را از خاک گرجستان جدا نموده و تا به این امروز کنترل آن را عملا در دست دارد، هر چند که جامعه بین الملل از شناسایی اوستیای جنوبی سر باز زده است.
آیا غرب دست روی دست خواهد گذاشت ؟
اعزام نیروهای روسیه به این منطقه کافی بود که ترافیک دیپلماسی در غرب به راه افتد، تلفن‌های کاخ کرملین به صدا درآید و مقامات دولت‌های غربی هشدارهای لازم را به ولادیمیر پوتین و سرگئی لاورف گسیل دارند. اما گوش روس‌ها به حرف‌ها بدهکار نیست. تا اینکه اوباما خود به میدان آمد و اعلام کرد «دخالت نظامی روسیه در کریمه هزینه هایی در بر خواهد داشت»
او در ادامه افزود: «هر گونه خدشه‌ای به حاکمیت ملی و تمامیت ارضی اوکراین موجب بی‌ثباتی شدید است که نه به نفع اوکراین است، نه روسیه، نه اروپا. این اقدام به معنی مداخله عمیق در موردی است که باید توسط مردم اوکراین تعیین شود.» حتی آمریکا هشدار داد در صورتی که نیروهای ارتش روسیه وارد خاک اوکراین شوند در نشست گروه جی ۸ که در تابستان در سوچی روسیه برگزار خواهد شد، شرکت نخواهد کرد. اما ترکیه نیز که متحد استراتژیک غرب است نیز در این ماجرا ذینفع به نظر می رسد. از سویی در سوریه به دلیل حمایت‌های روسیه از دولت بشار اسد رو در روی مسکو قرارگرفته و از طرفی بیش از ۱۲% کریمه را ترک‌های تاتار تشکیل می‌دهد؛ تمامی این موارد کافیست که ترکیه در این گرو کشی طرف متحدین قدیمی خود را بگیرد.
داووداوغلو با “استنمایر”، وزیر امور خارجه آلمان و جان کری وزیر امور خارجه ایالات‌متحده آمریکا یک تماس تلفنی برقرار کرد وسپس عازم کیف شد تا شاید بتواند کریمه را در جغرافیای سیاسی اکراین حفظ نماید .داوود اوغلو در باب اهمیت کریمه، در کیف گفته است “کریمه به منزله درب اوکراین به روی ترکیه می‌باشد. این منطقه از نظر روابط ترکیه و روسیه حائز اهمیت است. از این نظر یافتن راه‌حلی صلح‌آمیز با توجه به تمامیت ارضی اوکراین و حفظ خودمختاری این جمهوری برای کشورهای همسایه و در رأس اوکراین از اهمیتی حیاتی برخوردار است.”
با این اوصاف پبش بینی تیره تر شدن روابط دو جبهه قدیمی غرب و شرق بر سر شبه جزیره ای کوچک چندان سخت نخواهد بود. از طرفی روسیه زنگ های خطر را برای خود در اوکراین، سوریه و آذربایجان به صدا در آمده می پندارد و از طرفی نیز دول غربی فرصتی اثتثنایی برای از میدان به در کردن رقیب دیرین خود به دست آورده اند. حال باید منتظر بود و دید کدام طرف از میدان، غالب به در خواهند شد؟ پیش بینی آن و سیر تحولات بسیار سخت است. اما چیزی که به سادگی میتوان گفت این است که مردم کریمه باز قربانی سیاست های مسکو و واشنگتن خواهند شد.