وقایعی که در ارومیه رخ داد، باید در چارچوب روندهای اخیر ایران و به‌عنوان بخشی از تحولات جاری آن مورد تحلیل قرار گیرد. رژیم ایران که در قفقاز (جمهوری آذربایجان و ارمنستان)، غزه، لبنان، عراق، یمن و افغانستان تا حد زیادی نفوذ خود را از دست داده، با از دست دادن سوریه ضربه‌ای سنگین را متحمل شد. رژیم ایران، ترکیه را مسئول شکست خود در سوریه می‌داند.

رژیم ایران که در سیاست خارجی مواضع خود را از دست داده، در داخل کشور نیز با بحران‌های شدید اقتصادی و سیاسی مواجه است. علاوه بر همه این موارد، سیاست فشار حداکثری آمریکا و احتمال حملات هوایی، این رژیم را در شرایط دشواری قرار داده و موجب افزایش رفتارهای تهاجمی آن شده است.

پس از تحولات سوریه، روابط ایران و ترکیه به دلایل مختلفی دچار تنش شده است:

– ایران، ترکیه را مسئول شکست خود در سوریه می‌داند.

– احتمال همکاری ترکیه با آمریکا در اقدامات اقتصادی و نظامی علیه ایران، مراکز قدرت درون رژیم را نگران کرده است.

– رژیم ایران و به‌طور کلی ملی‌گرایان فارس/تاجیک بر این باورند که در صورت ایجاد خلأ قدرت در ایران، ترکیه می‌تواند به ترک‌های داخل ایران توجه بیشتری نشان دهد که این مسئله می تواند ضربه‌ای سنگین به هژمونی فارسی/تاجیکی در ایران وارد کند.

تلاش‌های ایران برای پاسخ به ترکیه از طریق کردها و علوی‌ها در سوریه شکست خورد، بنابراین رژیم سعی کرد همین تاکتیک را در غرب آذربایجان اجرا کند، اما در اینجا نیز موفق نشد.

رژیم ایران در دو نقطه حساس در غرب آذربایجان به میتینگ های احزاب تروریستی تحت عنوان جشن نوروز کردها مجوز داد.

اولین تجمع در ۱۰ اسفند در ساحل رود آراز (ارس)، در روستای ذاکرلو از توابع شهر پلدشت، واقع در مرز نخجوان برگزار شد. این روستا که در نزدیکی منطقه قاراسو و در نقطه اتصال مرزهای ترکیه و جمهوری آذربایجان قرار دارد، به‌طور هدفمند برای این گردهمایی انتخاب شده بود. هدف اصلی این تجمع، ارسال پیام سیاسی به جمهوری آذربایجان و ترکیه بود.

دومین تجمع در ۲۸ اسفند در یکی از محله‌های حاشیه‌ای شهر اورمیه، در میدان “تیر میدان” برگزار شد. در حالی که رژیم ایران معمولاً تنها به برگزاری مراسم در روستاهای دورافتاده در مناطق کردنشین اجازه می‌دهد، این بار اجازه برگزاری این تجمع در یک محله حاشیه‌ای شهر اورمیه صادر شد که امری قابل تامل بود. با وجود مخالفت مسئولان محلی در غرب آذربایجان، گزارش‌هایی منتشر شد مبنی بر اینکه دستور برگزاری این تجمع به‌صورت مستقیم از تهران صادر شده است.

در همان روز، مراسم نوروز در مناطق نزدیک لغو شد تا حضور شرکت‌کنندگان در تجمع اورمیه افزایش یابد. اما این تجمع در اورمیه به‌جای آنکه مراسمی مرتبط با نوروز باشد، کاملاً جنبه سیاسی داشت. افرادی که لباس گروه‌های تروریستی PKK/PEJAK را بر تن داشتند، در این مراسم به رقص پرداخته و سرودهای سیاسی به زبان کردی اجرا کردند. تمام رسانه‌های وابسته به گروه‌های تروریستی کردی نیز از این تجمع حمایت کردند. با وجود تبلیغات گسترده‌ای که به مدت چندین روز انجام شد، تعداد شرکت کننده گان از حدود ۵ هزار نفر تجاوز نکرد که از تصاویر هوایی قابل محاسبه می باشد.

در سازماندهی این میتینگ، نماینده منتصب کرد اورمیه، حاکم ممکان و اعضای شورای شهر صادق توکلی مهر و ساسان ابراهیم‌زاده نقش فعال داشتند که ارتباط این افراد با گروه‌های PKK/PEJAK و روابط نزدیکشان با محافل ایران‌شهری امر پنهانی نیست. به ویژه حاکم ممکان که تصاویر بسیاری از وی همراه با تروریست مشهور ناجی شریفی زیندشتی منتشر شده است و قبلاً در «ائتلاف نوژین» با چهره‌های شناخته‌شده PEJAK همکاری کرده است.

این میتینگ باعث نگرانی و واکنش گسترده‌ای در جامعه آذربایجان جنوبی شد. این واکنش به ویژه در رسانه‌های اجتماعی به وضوح مشاهده شد. همان شب، گروهی از جوانان ترک آذربایجانی در پارک جنگلی اورمیه تجمع اعتراضی برگزار کرده و علیه میتینگ مذکور شعارهایی سر دادند.

رژیم ایران که به استقرار اردوگاه‌های PKK در کوه‌های آذربایجان غربی، باز گذاشتن دست گروه‌های مافیای مانند زیندشتی و سیمکو و تعیین استاندارهای هوادار تروریسم برای آذربایجان غربی بسنده نکرده، از طریق این میتینگ نیز سعی کرد پیام دیگری به ترکیه و جمهوری آذربایجان ارسال کند و کارت PKK را دوباره به میان آورد. این اقدام رژیم ایران، بدون شک، با سیاستی که مدت‌هاست در تلاش برای اجرایش بوده است یعنی “تغییر ترکیب اجتماعی در غرب آذربایجان” هم راستا می باشد.

در تاریخ ۲ فروردین، قرار بود مراسمی در خیابان‌های مرکزی اورمیه، در چهارراه امام-عطایی، که در میان مردم به “بازار آغزی” معروف است، برای بزرگداشت روز ضربت حضرت علی (ع) در روز ۲۱ رمضان برگزار شود. در واقع این مراسم هر ساله در بسیاری از شهرها برگزار می‌شود و از نظر ماهیت یک رویداد جدید نیست. ولی امسال رژیم ایران سعی داشت که این مراسم را در اورمیه به شیوه‌ای متفاوت برگزار کند و به همراه پیام “کردی” به ترکیه “پیام شیعه یا علوی” نیز ارسال کند. به عبارت دیگر، رژیم می‌خواست نشان دهد که اورمیه هم از نظر قومی و هم مذهبی با ترکیه تفاوت دارد و ترکیه نمی‌تواند در این منطقه تأثیرگذار باشد.

برای این منظور، مراسم عزاداری امسال تحت عنوان “تجمع بزرگ علویون اورمیه” نام‌گذاری شد و مکان برگزاری آن مرکز شهر تعیین گردید. در داخل شهر و همچنین در شبکه‌های اجتماعی، تبلیغات گسترده‌ای برای این رویداد صورت گرفت. انتخاب نام “علویون” به طور واضح اشاره‌ای به جوامع علوی در سوریه و ترکیه بود. در غیر این صورت، همه می‌دانند که ترک‌های آذربایجان با عنوان شیعه شناخته می‌شوند نه علوی.

از سوی دیگر به برخی افراد اجازه داده شد تا این رویداد را به عنوان “پاسخی به کسانی که به سرزمین‌های آذربایجان چشم دوخته‌اند” معرفی کنند. با این کار، رژیم دو هدف را دنبال می‌کرد؛ اول، افزایش تنش ترکی-کردی در داخل کشور. زیرا استفاده از تنش بین ملیتها در ایران برای اختلاف انداختن بین مخالفان در راستای منافع رژیم قرار دارد و به سرکوب مخالفان کمک می‌کند. دوم، این دعوت‌ها همچنین به افزایش مشارکت در این رویداد کمک می‌کرد، زیرا در سال‌های اخیر، مشارکت در مراسم مذهبی به طور چشمگیری کاهش یافته است.

اما در روز برگزاری مراسم، وقایع به شکل متفاوتی از آنچه برنامه‌ریزی شده بود پیش رفت. پیش‌بینی می‌شد که چند هزار نفر شرکت کنند، اما مردم خشمگین از فعالیت‌های گروه‌های تروریستی به محل مراسم آمدند و به جای هزاران نفر، ده‌ها هزار نفر در مراسم شرکت کردند. نه تنها در «بازار آغزی»، بلکه در امتداد خیابان امام، از میدان مرکز (ولایت فقیه) تا میدان ایالت (انقلاب) ازدحام زیادی ایجاد شد. در عمل مراسم «علویون» در میان این ازدحام بزرگ جمعیت ناپدید شد و تجمع تبدیل به یک میتینگ ملی بزرگ شد که در آن شعارهای ملی به زبان ترکی سر داده شدند. در تصاویر هوایی که از مراسم گرفته شده، می‌توان حضور چند صد هزار نفر از مردم اورمیه را مشاهده کرد. در شهری با جمعیت یک میلیون نفره مانند ارومیه، تجمع صدها هزار نفر مردم معترض حقیقتاً اتفاقی تاریخی و شگفت آور می باشد. در این اجتماع بزرگ، اگرچه تعداد زیادی شعار ملی سر داده شد، اما تکرار شعارهای «آزربایجان وار اولسون، ایسته‌مه‌ین کور اولسون»، «اورمیه تورکدور، تورک قالاجاق» و «بو تورپاقدان پای اولماز، اورمو کوردوستان اولماز» بیش از دیگر شعارهها چشم گیر بود.

این تجمع علیرغم اینکه توسط رسانه‌های فارسی به طور کلی مورد حمله و تخریب قرار گرفت، اما در رسانه‌های آذربایجان شمالی و ترکیه تا حدی بازتاب واقعی خود را یافت. علاوه بر این، این تجمع در شبکه‌های اجتماعی و در میان افکار عمومی بازتاب بزرگی یافت.

این حادثه بار دیگر اختلافات عمیق در درون رژیم را در مورد «مسئله ترک» آشکار کرد. زیرا در حالی که ایرانشهریها یا ملی‌گرایان فارس تجمع را با عنوان تجمع پان‌ترکیست‌ها معرفی کرده و به آن حمله کردند، کادرهای ترک‌تبار درون رژیم ترجیح دادند یا سکوت کنند یا از آن حمایت نمایند.

بدون شک «تجمع ضدتروریستی» اورمیه یکی از بزرگترین تجمعات ملی و شاید بزرگترین آنها در تاریخ آذربایجان جنوبی بود. با این اجتماع عظیم مردمی طرح رژیم ایران برای ارسال پیام پ‌ک‌ک-شیعه/علوی از اورمیه به آذربایجان و ترکیه کاملاً معکوس شد و برنامه رژیم به طور کامل شکست خورد.

«تجمع ضدتروریستی» اورمیه یک پیروزی تاریخی برای ملت ترک آذربایجان و در عین حال درس بزرگی برای گروه‌های تروریستی و جریان ضد ترک شعوبی-ایرانشهری حاکم بر ایران بود.

ما به عنوان سازمان های سیاسی آذربایجان جنوبی از ملت خود به دلیل بصیرت عمیق، دوراندیشی و حساسیت ملی قدردانی می نماییم و اعلام می داریم که ملت ترک آذربایجان ضمن داشتن احترام، محبت و حس برادری نسبت به تمامی اقلیت های ساکن در سرزمین خود و اعتقاد به حقوق دمکراتیک آنها، در مقابل و خرابکاری‌ها و تحریکات گروه های تروریستی و یا گروه های ایرانشهری-شعوبی با قدرت کامل خواهد ایستاد و در موقع در میدان خواهد بود. همچنین ملت ترک آذربایجان اجازه خرابکاری علیه کشورهای برادر خود آذربایجان شمالی و ترکیه از سرزمین آذربایجان جنوبی را نخواهد داد.

تشکیلات مقاومت ملی آذربایجان – دیرینش

حزب مرکز آذربایجان – آم‌پ

حزب دمکرات آزربایجان جنوبی – گآدپ

۲۵/۰۳/۲۰۲۵