وزارت امور خارجه آمریکا در گزارشی که توسط آنتونی بلینکن وزیر امورخارجه کشور مزبور رسانه ای گردیده، به مانند سالهای پیشین وضعیت حقوق بشر در سراسر جهان در سال ۲۰۲۱ را مورد بررسی قرار داده است.

در گزارش ۸۱ صفحه ای اختصاص یافته به وضعیت حقوق بشر ایران، موارد متعددی از نقض حقوق بشر از جمله ، سرکوب اقلیت های اتنیکی و مذهبی ، موارد متعدد شکنجه، بازداشت های گسترده سیاسی ، عدم امکان تجمعات مسالمت آمیز ، محدود کردن اینترنت، افزایش فیلترینگ و … مورد بررسی قرار گرفته است.

در بخشی از این گزارش در خصوص وضعیت فعالین آزربایجانی این چنین ذکر شده است : ” در ماه ژوئیه، گزارشگر ویژه سازمان ملل گزارش داد که مقامات ایرانی همچنان به اذیت کردن فعالان مدنی جامعه آزربایجانی، از جمله عباس لسانی و علیرضا فرشی، به دلیل حمایت از حقوق اقلیت ها ادامه می دهند.

بر اساس گزارش ماه فوریه مرکز حقوق بشر در ایران، آقای فرشی که به اتهام فعالیت های مسالمت آمیز در روز جهانی زبان مادری در سال ۱۳۹۲ به اتهام اقدام علیه امنیت ملی محکوم و زندانی شده بود، با اعمال خشونت فیزیکی توسط مقامات از زندان اوین به ندامتگاه تهران بزرگ منتقل شد که باعث صدمه دیدن جدی ایشان گردید. او همچنین با اتهامات جدیدی در رابطه با وکالت خود مواجه بود. بین ژانویه تا ۱۴ ژوئن، آقای لسانی و دیگر هفت زندانی سیاسی آزربایجانی در اعتراض به بدرفتاری مسئولین قضایی و امور زندان ها به اعتصاب خشک اقدام ورزیدند. بنا بر گزارش ها، مقامات مذکور در خصوص نگرانی های زندانیان معتصب که شامل دسترسی به مرخصی پزشکی و توقف انتقال زندانیان سیاسی به بند زندانیان خطرناک می‌شد قول بر رسیدگی دادند و لیکن به این وعده ها عمل نکردند.”

در بخش دیگری از گزارش وزارت امور خارجه آمریکا عنوان شده است آزربایجانی ها نسبت به تبعیض حاکمیت علیه شان، آزار و اذیت فعالان یا سازمان دهندگان آزربایجانی و همچنین تغییر اسامی بومی جغرافیای خویش، معترض هستند.

لازم به تاکید است فعالین ملی مدنی آزربایجانی به نحوه تنظیم گزارش و نقصان های معتدد آن اعتراض داشته اند که می توان به عدم ذکر اسامی فعالینی که به مجازات حبس سنگین محکوم شده اند از جمله آنها می توان به اسامی پرویز سیابی گرجانی، اکبرنعیمی ، توحید امیرامینی، روزبه پیری، علی واثقی و… اشاره نمود و نیز عدم اشاره گزارش مزبور در خصوص تظاهرات گسترده ۲مرداد تبریز و اعمال وضعیت شدید امنیتی در شهرهای آزربایجان را یکی از نقصان های اصلی گزارش عنوان می کنند. آنها همچنین نسبت به عدم ارائه آمار صحیح در خصوص جمعیت تورکهای آزربایجانی که بنا به آمار غیر رسمی در حدود ۳۵ میلیون نفر می باشد و برخی موارد دیگر از جمله عدم اختصاص گزارشات و بررسی های جامع در خصوص وضعیت آزربایجان، گزارش مزبور را مورد انتقاد قرار داده اند.