در این نظر سنجی که توسط گروه خبری تحلیلی آراز نیوز انجام شد و طی تقریبا ۳ روز حدودا ۲۶۳۰ نفر در آن شرکت کردند نتایجی قابل توجه و تاملی بدست آمد.

نتایج نظرسنجی به شرح زیر می باشد:

۱- استقلال و اتحاد با آزربایجان شمالی؛ ۴۷ درصد آرا

۲- جمهوری مستقل در آزربایجان جنوبی؛ ۲۸رصد آرا

۳- حکومت ایالتی درون جمهوری فدرال ایران؛ ۱۸ درصد آرا

۴- احقاق حقوق فرهنگی درون سیستم حکومتی تمرکزگرا در ایران؛ ۶ درصد آرا

طبیعی است این نتایج مستلزم بررسی و ارزیابی همه جانبه و دقیق توسط متخصصین می باشد و در روزهای آینده تحلیل تفصیلی در این خصوص منتشر خواهد کرد . لیکن به طور کلی نتیجه ای از نظرسنجی استنباط کرد این است که؛

با توجه به اینکه مخاطبین این نظرسنجی بیشتر طیف فعالین ملی و مدنی آزربایجان بوده است می توان نتیجه گرفت که اندیشه استقلال طلبی در میان فعالین ملی و مدنی آزربایجان دارای طرفداران اکثریتی می باشد چنانکه ۷۵ درصد شرکت کنندگان در این نظرسنجی طرفدار اندیشه استقلال هستند.

اندیشه اتحاد با آزربایجان شمالی طرز فکری رایج و پرطرفدار است. چنانکه نزدیک به نیمی از شرکت کنندگان خواهان اتحاد با آزربایجان شمالی هستند. اتحاد طلبان در میان استقلال طلبان نیز دارای اکثریت برخوردارند.

در حدود یک پنجم فعالین ملی مدنی آزربایجان طرفدار فدرالیسم هستند و فقط یک اقلیت کوچک شش درصدی معتقدند مشکل آزربایجان صرفاً فرهنگی است.

اگر بتوان دو اندیشه استقلال طلبی و فدرالیسم را تحت سرفصل «اعتقاد به حق تعیین سرنوشت» جمع بندی کرد نتیجه این خواهد شد که ۹۳ درصد فعالین ملی مدنی آزربایجان خواهان «احقاق حق تعیین سرنوشت» برای ملت ترک در آزربایجان جنوبی هستند.

در شرایط نبود مکانیسمهای دمکراتیک و گردش آزاد اطلاعات در ایران اینکه تا چه حد می توان این نتایج را به عموم ملت ترک در آزربایجان و دیگر مناطق ایران مستقیماً تعمیم داد طبعاً جای بحث است، لیکن قطع یقین اینکه حرکت ملی و فعالین ملی مدنی آزربایجان در حال حاضر نقش لکوموتیو سیاسی و مدنی جامعه آزربایجان را بازی می کنند و دارای تاثیری انکار ناپذیر در جامعه آزربایجان هستند.

از سوی دیگر نیز فضای سیاسی آزربایجان تاثیر روانی، فکری و رفتاری مستقیم بر سایر جوامع ترک ایران دارد.