در بخش نخست این نوشته کلیت اندیشه آزربایجان آزاد را بحث کردیم، در این نوشته و نوشته‌های آتی به جزئیات این اندیشه خواهیم پرداخت. این نوشته در پی آن نیست تا راهکاری کلی برای حرکت ملی آزربایجان ارائه دهد. هدف این اندیشه باور ملت تورک به خود است.

آزربایجان با تجربیات تلخ و شیرینی که در راه مبارزه آزادی‌خواهانه‌ی داشته است همیشه بازنده‌ی میدان بوده است. ما باید با نقد گذشته‌ی خود آینده‌ی بهتر برای فرزندانمان به میراث بگذاریم. در تاریخ مبارزات آزربایجان عناصر وطن و هویت نتوانسته‌اند با همدیگر عجین شوند.

وطن و هویت (که زبان هم جزئی از آن است) دو عنصر تشکیل‌دهنده‌ی دولت‌های مدرن هستند. از زمانی که ایران به شکل دولت و ملت ظهور کرد ایرانیت هم به‌عنوان وطن و هم به‌عنوان هویت برای ملت‌های ساکن در این جغرافیا عرضه شد. ایرانیتی که در سال‌های اخیر با آگاهی ملی این ملل روند نزولی را سیر می‌کند.

آزربایجان در گذر به دنیای مدرن نتوانست تعریفی نوین از هویت و وطن ملی خود ارائه دهد. بااینکه نمونه‌هایی از این تعاریف را می‌توان در آن دوران یافت اما نتوانست نهادینه شود. آزربایجان تجربه‌ی دولت مدرن دیرین را در سال‌های ۱۳۲۵ و حکومت ملی آزربایجان تجربه کرد.

مفهوم وطن مدرن آزربایجان با حکومت ملی عینیت یافت اما هنوز برای سازمان‌دهی هویت ملی راهی دراز داشتیم که قربانی بازی قدرت‌های بزرگ شدیم.

اندیشه آزربایجان آزاد می‌خواهد حول وطن و هویت ملی در آزربایجان کشوری را بنا نهد تا شهروندان این کشور ازلحاظ سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی رفاه داشته و دغدغه‌ی ایدئولوژیکی نداشته باشند.

ادامه دارد…

محسن سعادت – ستون نویس آرازنیوز

اندیشه آزربایجان آزاد – بخش اول