“تورقوت آوشار”

میللتچیلیک چاغداش تاریخین اؤنملى توپلومسال تؤره مه سى اولاراق ۱۸-جى عصرین سونلاریندان دوغولوبدور. میللتچیلیک بیر کولتورل تؤره مه (پدیده) دیر و چوخلو دییشیم لرله اولایلار اوزره یارانیب، اؤلکه لرین سیاسال نظام لاریندا ائتکیلى اؤنم داشییب. میللتچیلیک یاشام صحنه سینه گیرندن بری تاریخ له سینیرلاری بلیرلندیریب و هله ده اونون ائتکیسى داواملى دیر.

هانس کوهن یازیر: بونا باخمایاراق کى، میللتچیلیک تکجه تعیین ائدیجى گوج دئییل آنجاق آمریکا ایله فرانسه دئوریم لریله باشلانان دؤوره یه، میللتچیلیک دؤورو دئمک اؤلچولو و دوشونولموشدور.
کوهنین گؤروشونده، میللتچیلیک بو دؤورده دونیایا حاکم اولان روح اولوب. اونا گؤره، میللت توپلومسال تشکیلاتچی لیغین ان اؤنملى ندنى دیر، ان دوغرو و دوزگون قورولوش ایسه ملت-دولت دیر. کوهنین نظرینده؛ تاریخ چاغداشلیق ایله یئنیلیگه ساری بیر دوز چیزگی اوسته یول گئدیر، میللت-دولت ایسه بو گئدیشاتین اؤنملى گوجودور.

ارنست گلنرین سؤیله دیکلری اساسدا، میللتچیلیک دؤورو، بیر میللتین سیاسى آلاندا اویانیشى دئییل. بو دؤوره نین قارشیلاشدیغى چاغ، او چاغدیر کی، متجانس و استاندارد کولتور، درگی لر کتابلار و گئنل اؤیره تیم قورولوشو مرکزده اولان گوجه آرخالاناراق توپلوما آشیلانماقدادیر.

میللتچیلیک له باغلی چؤزولمه یه ن قونولاردان بیریسى، میللتچیلیگین قایناغی ایله اونون تاریخی گلیشمه سیدیر. بو آرادا ایکی گؤروش داها گؤزه چارپیر.
آنتونی اسمیت دئییر: میللت ایله میللتچیلیک تاریخ بویو اولوب. بو اوزدن دئیه بیلریک میللت دئییلمیش توپلومسال واحدلرله میللتچیلیگه آدلاندیریلمیش اولکولر، دیلکلر و دویغولار تاریخ بویو اولوب.

هابز باوم گلنرین دوشونجه لرینه گؤره میللتچیلیک مدرن بیر تؤره مه دیر. ۱۸-جى عصرین سونلاریندان میللتچیلیگی ایدئولوژیک حالدا بیر میللت یا میللی توپلوما عشقله سئوگی بسله مک کیمی تانیماق اولار. هابز باومین گؤروشو اساسدا، میللتین بیرینجى آنلامى سیاسى دیر، میللت سیاسى حاکمیتى دولتین وارلیغیندا تمثیل ائدن توپلوم وطنداشلیغی دیر.

۱۷۹۵-جی ایلده فرانسه حقوقونون بیلدیریسی، بوتون خالقلارین یاشادیقلاری بلیرلی اراضیده باغیمسیزلیق ایله حاکمیت حاقلارینی رسمیته تانییب دیر.

هابز باومین باخیشیندا، ایرسه بیر توپلوما باغلی اولان کیشی(انسان)لر اؤزلرینى میللت دوشونورلرسه او چاغ میللت واردیر.

آ.اسمیت نظرینده میللتین یارانماسینی ماراقلی بیر پدیده یه چئویرن، باتیدا ایش بؤلمه سى، مدریت نظارتی و کولتورل اویغونلوق اوزره اوز وئرن دئوریم لرین ائتکیسى دیر.

آ.اسمیت ضیالى قاتى ایله بورژووا قاتینین گوجلندیریلمه سینی میللتچیلیک دن، میللت-دولته کئچمه یین یولو بیلیب.

ایندیسه گونئى آزربایجاندا ضیالى قاتى ایله بورژووا قاتینا اؤنم وئرمه یین گرکلییی گونو-گوندن چوخ حس اولونور.

آزربایجان میللى حرکتینده بو قاتلارا دقت وئرمک له گونئى آزربایجانیمیزین میللت-دولتینین قورولماسى داها یاخینلاشاجاق.