این روزها یکی از بحثهای داغ سایتهای آزربایجانی و ضد آزربایجانی بحث تشکیل فراکسیون مناطق تورک نشین با امضاء بیش از یکصد نماینده مجلس ایران میباشد. فراکسیونی که بازتاب آن مرزهای ایران را در نوردیده و سبب تعبیر و تفسیرهای متفاوتی را گشته است. بی شک نمیتوان جوانب مثبت این فراکسیون را در احوال تورکان ایران نادیده گرفت اما مهمترین مساله، پیامدهای احتمالی این فراکسیون جدید التاسیس میباشد. به مواردی در این زمینه اشاره می کنم:

. ۱-تاسیس این فراکسیون نقطه پایانی بر انکار هویتی و فرهنگی وجود تورکان در ایران بود. در طی نزدیک به یک قرن تورکان در ایران انکار و یا نادیده گرفته شده بودند. هرچند که تمامی نمایندگان تورک مجلس سند این فراکسیون را امضا نکرده بودند اما امضای بیش از یکصد نماینده نیز خود سندی آشکار بر در اکثریت بودن تورکان در ایران (حداقل ۴۰%) میباشد.

 ۲-دولت ایران بهتر از هر کس به وجود جنبشهای هویت طلبانهو ملی در میان ملل محصور در ایران بویژه در میان تورکان (آزربایجان و سایر مناطق) آگاه است، لذا سعی دارد ابتکار عمل این مهم را در یا در دست بگیرد و یا حداقل آن را کنترل نماید.

 ۳-بی‌شک حرکت ملی آزربایجان و فعالیت آن در دوره پسا شوروی توانسته در اکثر لایه‌های جامعه تورکان در ایران تاثیر قابل شگرفی گذاشته و ابتکار جنبش هویتی در میان تورکان را به دست بگیرد، لذا حاکمیت با اگاهی از این امر سعی دارد ضمن آنکه تاثیر حرکت ملی آزربایجان را به حداقل برساند ، میخواهد تعریف خودخواسته‌ و متفاوتی از آنچه که در مورد تورکان واقعیت دارد ارایه نماید. مانند ارایه درس تورکی آزربایجانی با لهجه تبریز در دانشگاهها، نه زبان استاندارد موجود زبان تورکی آزربایجانی.

 ۴-اوضاع پیچیده و نه چندان دلنواز خاورمیانه احتمال دارد این اندیشه را در میان مسولین دولتی و حاکمیتی ایران ایجاد کرده باشد که، ممکن است در آینده نه چندان دور ایران نیز دستخوش بحرانهای داخلی گردیدهو متعاقب آن بین المللی شدن مساله ایران شود، مانند آنچه که در سوریه و عراق روی داده است.اتاق فکر رژیم در گمان است کهبا این فراکسیون جدید بتوانند رهبری تورکان ایران را در پس هر گونه جنبشهای احتمالی در دست داشته باشند.

 ۵-یکی از مواردی که نباید از نظر دور داشت انتخابات سال آینده ریاست جمهوری در ایران است. مراسم روز کوروش و تاسیس فراکسیون مناطق تورک نشین میتوانند ابزاری جهت شرکت مردم در انتخابات آتی باشند. مسلما با توجه به آنکه هر دو مورد در دوران دولت روحانی شکل گرفته میتوانند ابزاری جهت کشاندن و تشویق مردم به صندوق‌های رای باشند.

البته در خصوص روز ساختگی کوروش که ظاهرا دولتمردان ایران با آن موافق نبوده اند، یادآوری میکنم، که در هیچ جای دنیا از جمله در ایران چنین روزی وجود نداشته و ندارد اما چنین عملی میتواند در جذب آرای مردم فارس زبان موثر واقع شود.

 در پایان لازم میدانم بر این نکته تاکید کنم که، هر چند حرکت ملی آزربایجان تا‌کنون تاکید بر حرکتی مدنی و مسالمت آمیز داشته و دارد اما با توجه به اوضاع پیچیده و وخیم خاورمیانه که هر آن احتمال تغییرات گسترده وجود دارد آمادگی تدابیر و اقدامات لازم را باید داشته باشد.

 حمزه اربابی- آنکارا

۱۵ آبان ۱۳۹۵