براساس اظهارات معاون سیاسی امنیتی آزربایجان غربی و امام جمعه اورمیه، این استان در دهه های ۶۰ و ۷۰ بیش از یک میلیون و ۶۰۰ هزار کردعراقی را اسکان داده است که این تعداد غیر از صدها هزار کردعراقی است که به غرب ایران پناهنده شده اند.

به گزارش تی‌آرتی، بر اساس اعلامیه کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل، همزمان با روز جهانی پناهجویان، شمار افرادی که سال گذشته مجبور به ترک خانه های خود شده یا یا به اجبار از خانه های خود رانده شدند به بیش از ۵ میلیون  نفر رسید و بر این اساس ،  شمار آوارگان و پناهجویان جهان از مرز ۶۵ میلیون نفر گذشت.

 بر همین اساس می توان گفت که ایران و بخصوص غرب ایران و در این میان به ویژه آزربایجان غربی یکی از مناطقی است که در نیم قرن گذشته صدها هزار تن از پناهندگان کرد عراقی را به دلیل بحرانهای امنیتی حاکم بر این کشور مورد میزبانی خود قرار داده است.

به گزارش سایت اروم نیوز، اخیرا حجت الاسلام سید مهدی قریشی امام جمعه اورمیه در گفتگو با این سایت، نقش نظارتی اقلیم کردستان عراق را در جلوگیری از اقدامات تروریستی و تجاوز به خاک ایران را بسیار مهم و تاثیرگذار ارزیابی کرده و گفته است: “ما با اقلیم کردستان عراق از دوران ۸سال جنگ تحمیلی(۱۳۵۹ الی ۱۳۶۷ شمسی- عمدتا دهه ۶۰) که زمانی حدود یک میلیون مهاجر آنها را در آزربایجان غربی پذیرا بودیم ارتباط داشتیم و اکنون نیز انتظار داریم تا با کنترل و جلوگیری از نفوذ عناصر استکبار و تروریستی به مرزها در ایجاد امنیت در منطقه تلاش کنند.”

اما کارشناسان مسائل منطقه می گویند که مهاجرت کردهای عراقی به غرب  و شمال غرب ایران، از سابقه ای طولانی تر برخوردار است.

به عنوان مثال به گزارش دورنانیوز و به نقل از ایرنا، در تاریخ پنج شنبه ۱۱ دی ۱۳۹۳، علیرضا رادفر معاون سیاسی امنیتی استاندار آزربایجان غربی گفته بود:” میزبانی از ۶۰۰ هزار پناهنده کرد عراقی در دهه ۷۰ شمسی، میهمان نوازی مردم استان  آزربایجان غربی به رغم مشکلات موجود را نشان داد.”

علیرضا رادفر در همایش بین المللی مدیریت بحران و حمایت از پناهندگان در اورمیه افزوده بود: “در آن سالها، جمعیت آزربایجان غربی به دو میلیون و ۴۰۰ هزار نفر می رسید که با توجه به این آمار، تعداد پناهندگان عراقی، یک چهارم جمعیت استان بود.”

همچنین قبلا ابراهیم‌ رضایی‌بابادی استاندار کرمانشاه، در تاریخ ۹۳/۱۱/۰۹ ، در همایش مدیریت بحران و حمایت از پناهندگان در دفتر پژوهش استانداری کرمانشاه در رابطه با امواج مهاجرت اکراد عراقی به مرزهای ایران گفته است: “در قبل و بعد از انقلاب به دلایل مختلف جمعیت‌های زیادی از کشور همسایه عراق به‌واسطه بحران‌های پیش آمده مهمان ایران و استان کرمانشاه بودند.”
خبرگزاری فارس از قول رضایی‌بابادی نوشته است: “در سال‌های بین ۵۰ تا ۸۱ کشور ایران مرتب میزبان پناهندگان و افرادی بوده که به واسطه بحران‌های کشور عراق باید آنها را میزبانی می‌کردند و کرمانشاه سند افتخار خوبی در این زمینه دارد.”
وی با اشاره به بحران‌های متعدد پناهندگی که کرمانشاه نیز در آنها دخیل بوده، گفت: “نخستین بحران سال ۵۰ بود که رژیم عراق تعداد زیادی از شهروندان ایرانی نصب را به‌صورت دسته‌جمعی اخراج کرد و یک بحران انسانی را به ایران تحمیل کرد.”

استاندار کرمانشاه افزود:” بعد از قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر تعدادی از این افراد برگشته و تعدادی نیز به‌عنوان شهروندان ایرانی در کشور زندگی می‌کنند.”
رضایی‌بابادی دومین بحران را مربوط به سال ۵۹ دانست و گفت: “رژیم عراق در این سال تعدادی از تبعه عراقی را به جرم هم‌خوانی با جمهوری اسلامی ایران و مخالفت با رژیم بعث آواره بیابان‌های مرزی ایران کرد.”
وی خاطرنشان کرد:” سال ۶۶ نیز یکی دیگر از مهم‌ترین بحران‌ها و جنایت هولناک و بمباران شیمیایی حلبچه صورت گرفت که طی آن ۳۷ هزار نفر از اکراد عراقی وارد ایران شدند. استاندار کرمانشاه بحران چهارم پناهندگی را بحران خلیج فارس و اشغال کویت و ورود ۱۴ هزار نفر از اتباع عراقی به ایران از طریق مرز خسروی عنوان کرد.”
رضایی‌بابادی بیان داشت: “در سال ۷۰ ارتش عراق برای مقابله با قیام مردمی با بمباران و تخریب شهر و روستا مردم را وادار به آوارگی کرد و ۴۵۰ هزار نفر از عراقی‌ها به ایران و استان کرمانشاه وارد شده و در ۳۶ نقطه از این استان استقرار یافتند.”

وی ادامه داد: “در سال ۷۵ نیز با درگیری ایجاد شده در عراق ۵۰ هزار نفر در پشت مرزهای استان کرمانشاه استقرار یافته و خدمات لازم به آنها ارائه شد.”
استاندار کرمانشاه گفت: “در سال ۸۱ و حمله نظامی آمریکا به افغانستان و عراق، مردم کرمانشاه پذیرای ۲۲۰ هزار نفر از این پناهندگان بودند.”
گفتنی است در خلال نیم قرن اخیر، صدها هزار شهروند کرد عراقی به دلیل بروز بحرانهای متعدد در کشورشان مجبور به مهاجرت به استانهای شمال غربی و غربی ایران و از جمله آزربایجان غربی، کردستان و کرمانشاه شده اند که بسیاری از آنان به رغم پایان بحران در عراق به کشورشان بازنگشتند.

همچنین کوچ داخلی نیز در ایران مرسوم بوده و تعداد زیادی از شهروندان کرد ایرانی از استانهای کردستان و کرمانشاهان راهی غرب آزربایجان ایران شده و در این منطقه که از نظر طبیعی و کسب و کار وضعیت بهتری دارد سکنی گزیده اند.

مهمترین این کوچها نخست در سال ۱۳۵۰ با مهاجرت بیش از ۱۰۰ هزار کرد عراقی به منطقه مهاباد آزربایجان غربی صورت گرفت.

مهاجرت دوم نیز در اواخر زمستان ۱۳۶۹ و اوایل بهار۱۳۷۰ اتفاق افتاد که کوچ گسترده و میلیونی کردهای عراقی به ایران و ترکیه محسوب می شود. در این‌روزها چند صد‌هزار و بنا‌بر‌ قولی بیش از یک‌میلیون کرد‌عراقی راهی ایران شدند.