تساهل و پلورالیسم، آخرین ابزار جوامع بشری برای رسیدن به تفاهم و آرامش انسانها
جمله فوق که آنرا می توان از اساسی ترین مفاهیم لیبرالیسم میانه رو تلقی کرد، می تواند مباحث زیادی در میان کشورها و جریانات پوزیسیون و اوپوزیسیون سیاسی بوجود آورد.

پلورالیسم به عنوان دستاورد جریان یا وضعیت پست مدرن به جهان مهمترین مبحث گفتگوی دانشمندان سیاسی در سالهای اخیر بوده، بسیاری معتقدند با توسل به پلورالیسم (احترام به چندگانگی فرهنگ و تفکر بشر) می توان در فضای آرام و به دور از تنش گفتمان واحدی مبنی بر سعادت و خوشبختی همه انسانها ایجاد نمود. جنگها و تحریم ها و تنش های مختلف در میان کشورهای جهان از اختلاف سلیقه و ایدئولوژی و یا بعضا از تفاوت استراتژی ناشی می شود و در صورت احترام متقابل به فکر و اعتقاد یکدیگر، می توان این تنش ها را به حداقل رساند. تساهل نیز در مجموع به همین نقطه منتج شده و سهل گیری و ملاطفت در برابر فرد یا گروه مخالف نتایج بسیار مثبت تری نسبت به برخورد مستقیم و قهرآمیز دارد.حال با تعمیم دادن این قضیه به یک جریان سیاسی واحد (چه از نوع پوزیسیون و چه از نوع اوپوزیسیون) درمی یابیم که راههای بهتر و راحتتری جهت اتحاد و همدلی درون جریان می توان بوجود آورد. اغلب جریانات سیاسی اواخر قرن بیستم تاکنون از تشکیلات ها و گروهها و اقشار و افراد متفاوت جوامع با فرهنگ ها و خلق و خوی مختلف، طرز فکر و میزان توانائی نابرابر و از همه مهمتر دارای جهان بینی چندگانه تشکیل یافته اند. معمولا اکثر قریب به اتفاق تفاوت های فوق دارای یک هدف واحد می باشند که آن نیز سعادت و خوشبختی جامعه مربوطه می باشد. باتوجه به اینکه مفاهیم سعادت و خوشبختی از جمله مفاهیم انتزاعی و تاویل پذیر مهم می باشند که از منظر هرفرد یا گروهی به گونه ای خاص تعبیر می شوند، اما در کل همه به یک هدف می اندیشند و آرزوهای یکسانی دارند و همین نکته می تواند رمز اتحاد و یکدلی باشد.حرکت ملی آذربایجان یکی از نمونه های موجود همین جریانات سیاسی است که به گفته بسیاری از روشنفکران و تئوری پردازانش حلقه مفقوده آن اتحاد می باشد. نحله های فکری این جریان سیاسی را می توان به دسته های کلی ذیل تقسیم کرد که البته هر یک از دسته ها دارای زیر مجموعه های دیگری نیز می تواند باشد؛
۱- استقلال طلبان؛ گروههایی که معتقدند باید بدون چون و چرا و فورا کشور مستقل آذربایجان جنوبی تشکیل گردد.
۲- فدرالیست ها؛ گروههایی که معتقدند ایران به عنوان یک کشور کثیر المله باید به شکل فدراتیو، متشکل از فدراسیون های ائتنیکی اداره شود.
۳- گروههایی که اعتقاد دارند با تجزیه ایران، منطقه آذربایجان جنوبی به کشور جمهوری آذربایجان الحاق گردیده و کشور واحد آذربایجان برقرار گردد.
۴- پان تورانیسم؛ دسته ای که معتقد به اتحاد کشورها و ایالات و مناطق تورک نشین تحت عنوان اتحادیه تورک (توران) هستند
۵- دسته ای که معتقدند هنوز شرایط سیاسی جهان و منطقه برای هیچیک از اتفاقات فوق آماده نیست و فعلا باید تلاش کرد تا حقوق ملی و مدنی آذربایجانیان ایران در شرایط حاکم احقاق گردد.
حال به عنوان زیر مجموعه، دسته های زیر را به این لیست بیفزاییم: زن یا مرد، مذهبی یا لائیک، تند خو یا نرم خو، جایگاه اقتصادی و شغلی متفاوت، محل سکونت (از نظر داخل یا خارج کشور بودن و همچنین شهر محل سکونت) و …
همگی از دلایل اختلاف سلایق و تفاوت استراتژی افراد و اقشار و گروههای مختلف در رسیدن به هدف نهائی (یعنی سعادت جامعه آذربایجانی) می باشد. در نگاه اول شاید اتحاد میان این تفاوت ها بسیار دور و بعید به نظر برسد. اما احترام متقابل به روش و سلیقه یکدیگر و استفاده درست و بجا از مباحث پلورالیسم و تساهل، این ره صد ساله را به مسیری کوتاه و دست یافتنی تبدیک کند.
باید بپذیرفت که استراتژی فعالین شهرهای مختلف با توجه به موقعیت ژئوپولیتیک، فرهنگ، جمعیت، تهدید ها و فرصت ها و … می تواند متفاوت باشد. استراتژی کارگران و قشر محروم از عدالت اجتماعی و اقتصادی نسبت به اقشار متوسط و بالای جامعه شرایط خاص خود را دارا می باشد. استراتژی فعالین دانشجویی با توجه به امکانات و شرایط متقضی اقدامات متفاوت است. استراتژی بانوان با توجه به شرایط خاص جنسی و اجتماعیشان متفاوت تر از بقیه جلوه کند. و … .
این تفاوت استراتژی نه تنها نمی تواند تهدیدی برای اتحاد باشد بلکه وجهه ای بسیار مثبت و مزیتی روشن برای حرکت ملی آذربایجان در مقابله با دشمنان و منتقدان و مغرضان است. همواره تفاوت ها اگر برای یک هدف باشد زیبا هستند و همگرا، واگرائی محصول دیکتاتوری و اعمال زور برای به کرسی نشاندن حرف خود است. تا زمانی که هرکسی نسبت به دارایی ها و توانایی های خویش یک سر جریان را به دست گرفته و به راه خویش حرکت کند، مطمئنا در فضائی آرام و بدون تنش، دوستانه و با لبی خندان و با انرژی مضاعف در جهت احقاق حقوق کل جامعه آذربایجانی قدم برخواهیم داشت.
با واکندن افکار قرن هجدهم و نوزدهم میلادی از خود به این نتیجه خواهیم رسید که اتحاد به معنی بلشویستی و نازیستی و فاشیستی پوچ بوده و پیروی از یک استراتژی، یک گروه یا یک فرد یگانگی و وحدت تلقی نمیشود. وحدت؛ درک متقابل، احترام به روش و سلیقه هم و اعتقاد به تفاوت انسانهاست. اینکه موضع گیری دو گروه یا فرد همانند نیست دلیل بر نفهم یا ساتقین بودن طرف مقابل نیست. هرکدام روش خود را در عین احترام به هم در پیش می گیرند و هرکدام به نتیجه بهتری رسید سعادت و حقوق ملتمان را به ارمغان آورده است.

این یعنی اتحاد، یعنی دوست داشن همدیگر، یعنی پیروزی…

گله جک بیزیمدیر

یازار: چالیش