بلکه شهره بیر فیلم گلیر
بیر گؤزل اورمان اولور یازیلاردا
اقلیم ده ییشیر، آغ دنیز اولور، گولومسه (۱)

شهریارلا بیرلیکده، اؤزگه لشمکدن اؤزلشمه یه دوغرو” بیر گؤزل اورمان کیمی دیر. کیتابی اوخودوغومدا شهریار حاققیندا یازیلان اساس سیز
کیتابلارین (۲) هامیسینین فاتیحه سینی اوخودوم. بیز شهریارین تورکجه اثرلرینی تنقید ائدن گونلرده پان فارسیزملر شهریاری بیر فارس یازار کیمی گؤسترمک ایسته ییردیلر. اونون اؤزلویونه قاییدیشینی گیزله ییردیلر. منجه شهریار قاییدیش شاعیریدیر. شهریارین حیاتینین بو اؤنملی بؤلومونو کمال تبریزی کیمی اینسانلار گؤرمزدن گلیب باشقا بؤلوملرینی فیلمه چکدیلر. شهریارین حافظ ایله نیما آردینجا یازیب یاراتدیغی شعرلر اونون ادبی حیاتیندا اؤزگه لیکلرده اولان آختاریش دیر. گلیشیم دئییل، سونوج دئییل. سونوج شهریارین اؤزونه، اؤزلویونه قاییدیشی دیر. محمد رحمانی فر بو قاییدیشین نه دنلرینی، سببلرینی دئتایلی آچیقلاییب. یوزومسال تنقیددن فایدالاناراق شهریارین اؤزلویونو شعرلریندن دیشاری چکیب اؤزگه لرین قارشیسینا قویور. بو سببلره گؤره اونون کیتابینین حاققیندا سوسانلار اولاجاقدیر. من بیر نئچه سببلره گؤره محمد رحمانی فر کیمی تنقیدچی لریمیزه گؤز قولاق اولمانیزی ایسته
ییرم:
۱- ساختا،آلدادیجی، یانلیشا یؤنلندیرن تنقیدچیلردن اوزاقلاشماق اوچون
۲- تنقید تاریخیمیزده قورخمادان حقیقتلری اوزه چکمک اوچون
۳- هاداران – پاداران دانیشان اؤزگه لره اؤزلویوموزو گؤسترمک اوچون
…
کیتابین آدیندا کیتاب لا یازارین بلیرله دیی مقصد آیدینجاسینا بللی دیر. اؤزگه لشمکدن اؤزلویه دوغرو یئریمک ! آزربایجان تاریخینده اؤزگه لرین قورتولوشو اوچون اؤزلوکلریندن، اؤزلریندن کئچنلر آز دئییل. بیز همیشه فارسلارین آزادلیغی اوچون جانیمیزدان کئچمیشیک، آمما تاسفلرله فارسلارین شوعاری جانیمدان کئچیرم سنین سوسماغین اوچون اولوب. رحمانی فر بئله بیر تاریخی یانلیشلارین تکرار اولماسینی ایسته میر. نیچه دن یارارلاناراق فارسلارا وئردییمیز قورتولوشلارین اؤزوموز اوچون اثرسیز اولدوغونو خاطیرلاییر.(۳)
کتابین ایکینجی بؤلومو بیر ماراقلی سورو ایله باشلانیر:
– گؤره سن شهریارین آجیسی – دردی – نه ایمیش؟ (۴)
سونوج چوخ ماراقلی دیر. زهتابی نین ” شاهین زنجیرده” آدلی اثری یادیما دوشور. رحمانی فر فارسلارین گیزله دییی، ساخلادیغی او دانیلماز
سونوجو شهریارین دردلرینی آراشدیرارکن بولور!
– ” میللی آجیلاریمیز اولماسایدی میللی منلییه چاتا بیلمزدیک.” (۵)
شهریار رنگلی دردلردن کئچه رک بیر میللتین، بیر کولتورون اسارت دردینی ایلیکلرینه قه در دویوب دوشونموشدو. شهریار مانقوردلاشما
پیلانلارینی اؤز قاییدیشی ایله ده ییشیر. اؤزگه لیک اوچون بو قاییدیش بیر دهشت دیر آمما شهریار اوچون بیر شیرین باشلانغیج. اؤزگه متن لر شهریاری ابدییته چاتدیرا بیلمزدی. اؤزگه متن لر شهریاری بیر تقلید یاپان شاعیر کیمی گؤستریردی. فارسلار شهریاری حافیظ-ین، نیما-نین شاگیردی کیمی گؤستریردیلر. بونون سببلری وار. بونون سببی شهریارین اؤزگه متن لرده وئییلله نمه سی دیر. شهریار چیچک آچمامیشدی، اؤزو اولمامیشدی، اؤزو اولماق ایسته ییردی. بیر شئی لر یاریمچیق ایدی. وطنین، دیلین، کولتورون خریطه سی ترسینه چئوریلمیشدی. شهریار شعرینین خریطه سینی ایتیرمیشدی. آمما تئهرانین گؤبه یینده بیر گون سهند آدلی بیر شاعیره ده ییب یولونو تاپیر. اؤزلویونون یولونو تاپیر. دیلسیزلیک آجیسینی چکن شهریار دیله کؤچور.
” مین ایل حاکمیتده اولدوغوموزا باخمایاراق، دیلسیزلیک آجیسینی یاشامادیغیمیزا گؤره هئچ زامان دیلیمیزین قدرینی بیلمه دیک،اونو قورومادیق.
شاهلارین سارایلاریندا بئله اؤز دیلیمیزین یئرینه باشقا دیللر قوروناراق گونو گوندن گلیشدیلر.” (۶) البتته من رحمانی فر کیمی بئله بیر حاکمییت لری اؤز حاکمییت لریمیز سایا بیلمیرم. حاکیمییت اؤز دیلی، کولتورو، عنعنه لری ایله شکیللنمه لیدیر، یوخسا بئله اؤزلویون اؤزگه لیکله فرقی یوخدور، آمما رحمانی فرین اوخوجویا گؤستردییی سونوجو به یه نیرم.
شهریاری شهریار ائدن شعریندن اؤنجه اؤزلویه، کیملییه قاییدیشی دیر. بو قاییدیش خالقین سینمیش غورورونو تومارلادی. تئهرانلیلارا یازدیغی شعرلر، تحقیرلره، عدالت سیزلییه ائتدییی اعتیراض لار شهریاری شهریار ائتدی. رحمانی فر بو قاییدیشین حیکایه سینی چوخ گؤزل تصویره چکیب. بونا گؤره
بعضی لری بو کیتابی بایکوت ائتسه لر شاشیرمارام. شهریار ده ییشدی. ده ییشیم آختاریش اینسانلاری اوچوندور.” ائوئرت دیرکسئن” دئمیشکن یالنیز دلی لرله اؤلولرین دوشونجه سی ده ییشمز. شهریار حافظ ایله نیمانی سویونوب سهند ایله سولئیمان روستمی گئیدی. ” افسانه ” نی بوراخیب سهندیه یه سیغیندی. رحمانی فر بو ده ییشیمین تاریخینی گؤزل آچیقلاییب. خصوصی اولاراق بو گلیشیمده شهریارین دیلینین گلیشمه سی ده بیر اؤنملی صؤحبت اولا بیلر. بو گونلر بیر سیرا دایاز یازارلار شهریارین دیلینی تورکون معیار دیلی کیمی آدلاندیریب گرامئر سورونلارینی سیاسی سورونا چئویریرلر. رحمانی فرین شهریارین دیلی معیار دیل دئییل دوشونجه سی اونلارا آغیر گلیب. منجه رحمانی فر دئمیشکن شهریار بیر صمیمی دیله مالیک دیر. تبریز لهجه سی ایله حیدربابانی یاراتماق اؤزو بیر بؤیوک ایش دیر. معیار دیل قونوسو ” شهریارلا بیرلیکده، اؤزگه لشمکدن اؤزلشمه یه دوغرو” کیتابینین ایز بوراخیجی قونولارینداندیر. ” اوشو ” دئمیشکن سنین حیسس لرینی داغیدان شئی لر سنین اونلارا باغلی اولمادیغینی گؤستریر!

تئهرانین غیرتی یوخ شهریاری ساخلاماغا
قاچمیشام تبریزه قوی یاخشی یامان بلله نسین

هریارین بو شعرینی آچیقلایاندا تبریزه قاچماسی اونون باغیمسیزلیق بلیرتیسی دیر. تئهران یامان اولور تبریز یاخشی. فارس دیلینین خریطه سی
شهریاری آتیر، اؤز تورک دیلینین خریطه سی اونو باغرینا باسیر. کمال تبریزی فارس باخیشی ایله شهریاری فیلمه چکیر. او شهریاری تئهرانا، فارسا باغلاییر. شهریارین حیدربابادا اولان کولتورل عنعنه لرینی دب لرینی سیلیر. شال ساللاماسیندان توتدو سهند ایله اوتوروب چایلاشماسینا قه در سیلیر. فارس کولتورو اؤنونده شهریاری اوشاق ائدیب ایشه دیر. آمما رحمانی فرلر کمال تبریزی کیمی مانقوردلارین تام ترسینه دوشونورلر. اونلار حقیقتی اولدوغو کیمی یازماق ایسته ییرلر. شعر دوست لارین یانلیش آراشدیرمالارینی اوخوجویا گؤستریب دوز تنقیده سبب اولورلار. بیر داها تکرار ائتمه لییه م شهریارلا بیرلیکده، اؤزگه لشمکدن اؤزلشمه یه دوغروکیتابیندا ایکی فلسفی کلمه، سؤز قونوسودور:

۱- اؤزگه لشمک
۲- اؤزلشمک
شهریار بو ایکی سؤزجویون اورتاسیندا اؤزونو ایتیریب تاپان بیر اؤرنک دیر. ” هاروکی موراکامی” دئمیشکن، ” سونرا یاتیرسان. اویاندیغیندا
یئنی دونیانین بیر تیکه سی سن.” (۷) شهریار اؤزنه قاییداندان سونرا فارسلار اوچون بیر اؤزگه دیر. یئنی دونیانین بیر حیصه سی. اونا گؤره شهریارین اویانیش تاریخینی اؤرتوب باسدیریرلار. اونا گؤره رحمانی فرلر بو یئنی لییی دونیایا گؤسترمک ایسته ییرلر. اوشاقلیغیمدا ایت لردن قورخاردیم آمما
اینک لری سئوردیم. اینک لر هردن منه یاخینلاشیب باشیمی، اوزومو، اللریمی یالاردیلار. بیر گون بیر اینک الیمی یالاییردی. آمما بیردن سبب سیز یئره باشی ایله منی ایته لییب ییخدی سونرا اوستومدن کئچدی. اؤزگه لیک سنین اؤزلویونو یالایا – یالایا سنی ییخار. اؤزلویوموزو قوروماق اوچون اؤنملی تدبیرلر آلمالییق. ” شهریارلا بیرلیکده، اؤزگه لشمکدن اؤزلشمه یه دوغرو” اؤزلویو قوروماق اوچون یالنیز تنقید کیتابی دئییل، بلکه بیر تدبیر دیر…

————————————————-

(۱)- سئزن آکسو شارقیلاریندان.
(۲)-” به همین سادگی و زیبایی ” کیمی کیتابلار.
(۳)- ۲۸ -ینجی صحیفه
(۴)- ۳۴- ونجو صحیفه
(۵)- ۳۵-ینجی صحیفه
(۶)- ۳۶ – ینجی صحیفه
(۷)- هاروکی موراکامی نین ” ساحیلده کافکا ” آدلی کیتابیندان

اویرنجى سسى